DOI: https://doi.org/10.36719/2707-1146/42/28-34
Aqil Qasımov
“Dendrologiya Bağı” PHŞ
Biologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Samirə Bağırova
“Dendrologiya Bağı” PHŞ
Biologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Selcan Səfərəliyeva
Qərbi Kaspi Universiteti
Magistrant
Xədicə Əliyeva
“Dendrologiya Bağı” PHŞ
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ “DENDROLOGİYA BAĞI” ƏRAZİSİNDƏ XARİCİ KARANTİN TƏTBİQ EDİLƏN ZƏRƏRLİ ORQANİZMLƏR VƏ ONLARA QARŞI MÜBARİZƏ TƏDBİRLƏRİ
1. QARA YALANÇI QALXANLI YASTICA (PARASAİSSETİA NİGRA NİETNER 1861)
2. QIRMIZI PALMA BÖCƏYİ (RHYNCHOPHORUS FERRUGİNEUS OLİVER, 1790)
Xülasə
Bitkilərin normal inkişafını təmin etmək məqsədi ilə aparılan entomoloji tədqiqatlar zamanı onların inkişafını ləngidən bir çox səbəblər aşkarlanmışdır. Zərərverici orqanizmlərin aparıcı rolu müəyyən edilmişdir. Onlardan ən təhlükəliləri Qara yalançı qalxanlı yastıca (Parasaissetia nigra Nietner) və Qırmızı palma böcəyi (Rhynchophorus ferrugineus Oliver) hesab olunur. Bu potensial zərərvericilər həmçinin xarici karantin obyektidir. Bizim araşdırma sahəsində aşkar etdiyimiz bitki zərərvericilərinin bioekoloji xüsusiyyətləri öyrənilmiş və onlara qarşı mübarizə üsulları sınaqdan keçirilmişdir. Hazırda mövsüm ilə əlaqəli olaraq zərərverilicilər sükunət dövrünü keçirir. Lakin buna baxmayaraq müşahidələr davam etdirilir.
Açar sözlər: Dendrologiya Bağı, karantin obyekti, Qara yalançı qalxanlı yastıca, Qırmızı palma böcəyi, mübarizə tədbirləri
Agil Gasimov
“Dendrology garden” PLE
PhD in biology
Samira Baghirova
“Dendrology garden” PLE
PhD in biology
Seljan Safaraliyeva
Western Caspian University
Gradaute student
Khadija Aliyeva
“Dendrology garden” PLE
Harmful organisms with foreign quarantine status discovered in"Dendrology Garden" in the Republic of Azerbaijan and their control measures:
1. Nigra scale -Parasaisseti nigra Nietner 1861,
2. Red palm weevil -Rhynchophorus ferrugineus Oliver, 1790
Abstract
During the entomological studies conducted with the aim of ensuring the normal development of plants, many reasons that slow down their development have been discovered. The leading role of harmful organisms has been determined. The most dangerous of them are considered to be the Black false shield pillow (Parasaissetia nigra Nietner) and the Red palm beetle (Rhynchophorus ferrugineus Oliver). These potential pests are also subject to external quarantine. The bioecological characteristics of the plant pests we found in our research area were studied and methods of combating them were tested. Currently, the pests are in a dormant period due to the season. However, the observations are continued.
Keywords: Dendrology Garden, quarantine facility, Black false shield pad, Red palm beetle, control measures
DOI: https://doi.org/10.36719/2789-6919/31/126-131
Pərviz Əlizadə
Azərbaycan Kooperasiya Universiteti
ÖLKƏ İQTİSADİYYATINDA BANK SEKTORUNUN ROLU.
İŞĞALDAN AZAD EDİLMİŞ ƏRAZİLƏRƏ BANK SEKTORLARININ DƏSTƏYİ
Xülasə
Bank sektoru maliyyə sektorunun mühüm alt sektorudur və iqtisadi fəaliyyətin mərkəzidir. İqtisadi inkişafın maliyyələşdirilməsində mühüm rol oynayır. Bu, əmanətçilərin, ev təsərrüfatlarının, sahibkarların, investorların, istehsalçıların, özəl və dövlət sektorlarının çox mühüm paydaşıdır. Banklar dövlətin lisenziyası ilə fəaliyyət göstərirlər. Onların fəaliyyəti özəldir, qeydiyyatdan keçmişdir və xüsusi qaydalara tabedir. Müvafiq dövlət qurumları tərəfindən daim nəzarətdə saxlanılır və yoxlanılır. Bazar iqtisadiyyatı olan ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda bank sisteminin ikipilləli strukturu üstünlük təşkil edir ki, bu da Azərbaycanın maliyyə sisteminin mühüm elementidir. Bank sistemi artan iqtisadi qüdrət və yaranan maliyyə imkanları əsasında şaxələnən iqtisadiyyatın formalaşmasında, qeyri-neft sektorunun kapitallaşmasına vəsaitlərin istiqamətləndirilməsində ikinci dərəcəli rol oynayan xüsusi tərkib hissəsi kimi çıxış edir. Azərbaycan Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafında regional amil xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Ölkə regionlarının müasir tələblərə cavab verən tarazlı inkişafı artıq dövlət siyasəti kimi müəyyən edilib. Bu baxımdan son on ildə regionların sosial-iqtisadi inkişafının təmin edilməsi, burada yaşayan insanların həyat səviyyəsinin və rifahının yaxşılaşdırılması kimi məsələlərə diqqət artırılır. Azərbaycanda regionların inkişafı ilə bağlı qarşıya qoyulan əsas məqsədlərdən biri bu ərazilərdə yerləşən təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə, sənaye və kənd təsərrüfatının inkişafının sürətləndirilməsi, yeni infrastruktur sisteminin yaradılması, kənd təsərrüfatının inkişafı üçün əlverişli mühitin yaradılması ilə bağlıdır. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə bank sistemi inkişaf etdirilməlidir.
Açar sözlər: işğaldan azad edilmiş ərazilər, bank sektoru, Azərbaycan Respublikası, iqtisadiyyat, Mərkəzi Bank
Parviz Alizade
Azerbayijan Cooperasion University
The role of the banking sector in the country's economy. Support of banking sectors to territories liberated from occupation
Abstract
The banking sector is an important sub-sector of the financial sector and the center of economic activity. It plays an important role in financing economic development. It is a very important stakeholder of savers, households, entrepreneurs, investors, manufacturers, private and public sectors. Banks operate with a state license. Their activities are private, registered and subject to special rules. It is constantly monitored and checked by the relevant government agencies. In countries with a market economy, including Azerbaijan, the two-tier structure of the banking system prevails, which is an important element of the financial system of Azerbaijan. The banking system acts as a special component that plays a secondary role in the formation of a diversified economy on the basis of growing economic power and emerging financial opportunities, and in directing funds to the capitalization of the non-oil sector. The regional factor is of particular importance in the socio-economic development of the Republic of Azerbaijan. Balanced development of the country's regions that meets modern requirements has already been defined as state policy. In this regard, in the last ten years, attention has been paid to issues such as ensuring the socio-economic development of the regions, improving the living standards and well-being of the people living here. One of the main goals set for the development of regions in Azerbaijan is related to the efficient use of natural resources located in these areas, acceleration of the development of industry and agriculture, creation of a new infrastructure system, and creation of a favorable environment for the development of agriculture. The banking system should be developed in the liberated territories.
Keywords: liberated territories, banking sector, Republic of Azerbaijan, economy, Central Bank
DOI: https://doi.org/10.36719/2789-6919/31/238-242
Əli Hüseynov
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti
magistrant
YÜKSƏK MÖHKƏMLİKLİ ÇUQUNLARIN KÜRƏLƏŞDİRMƏ TEXNOLOGİYALARI
Xülasə
Kürşəkilli qrafitli çuqun istehsalında qrafitin kürəşəkilli bir şəkildə çökəlməsini əldə edə bilmək üçün, maye metalı bir maqnezium prosesindən keçirik. Bu prosesi, maye çuqunun üst gərilimini azaldan və sonunda grafitin yarpaq formasında böyüməsinə yol açan oksigen və kükürt miqdarlarını azaltmaq üçün tətbiq edirik. Maqnezium, sadəcə oksigen və kükürtlə əlaqəyə girə bilən bir element olduğu üçün deyil, eyni zamanda dəmirlə hər hansı birləşmə yaratmaması və yüksək tarazlıq buxar basıncı sayəsində qarıştırmağa ehtiyyac qalmadan maye içərisinə asanlıqla yayıla bilməsi səbəbilə istehsalat müəssisələri tərəfindən seçilir. Magqneziumdan başqa bəzən seryum (Ce) tərkibli bəzi nadir torpaq elementi qarışımlarının da (lantanium, neodim və praseodimiyum kimi) bu məqsədlə istifadə edildiyini görə bilirik.
Açar sözlər: reaksiya, çalov, tretman, maqnezium, legirləmə, qrafit
Ali Huseynov
Azerbaijan State Oil and Industry University
master student
Spherodization technologies of high strength cast iron
Abstract
In order to obtain a spheroidal deposition of graphite in the production of spheroidal graphite ingots, the liguid metal is subjected to a maximum process. In this process, we apply it to reduce the amount of oxygen and sulfur, which perhaps lowers the peak tension and eventually opens up a large amount of road in the leaf form of the graffiti. Magnesium is chosen by manufacturing plants because it is an element that can only come into contact with oxygen and sulfur, but also forms any combination with iron, and because of its high equilibrium vapor pressure, it can easily spread the liquid without the need for mixing. Starting with magnesium, we know that some series (Ce) of the lowest earth element mixtures (such as lanthanum, neodymium and praseodymium) are used and seen so much.
Keywords: reaction, chalov, treatment, magnesium, alloying, graphite
DOI: https://doi.org/10.36719/2789-6919/31/233-237
Hədiyyə Nəsibova
Azərbaycan Texniki Universiteti
magistrant
hediyyenesibova@gmail.com
XİDMƏT SAHƏLƏRİNDƏ İŞÇİ LAYİHƏLƏRİNİN AVTOMATLAŞDIRILMASI
Xülasə
Avtomatlaşdırma hər hansı bir işin insan tərəfindən deyil, özü nizamlanan, texniki vasitələrdən istifadə edən və riyazi metodlara əsaslanan prosesdir. Avtomatlaşdırma əmək məhsuldarlığını yüksəltməyə, məhsulun keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa, idarəetmə proseslərini optimallaşdırmağa, sağlamlıq üçün təhlükəli istehsallardan insanları qorumağa xidmət edir. Avtomatlaşdırmanın ən böyük faydası onun əməyi azaltmasıdır. Bu həmçinin enerjini və material istifadəsini azaltmaq, keyfiyyəti, dəqiqliyi və hasilatı artırmaq üçün istifadə olunur.
Avtomatlaşdırma sənayeləri, iş rollarını və işin ümumi xarakterini dəyişdirmək potensialına malikdir. Avtomatlaşdırma ömürboyu öyrənməyi və inkişafı tələb edir. Davamlı olaraq öyrənmək çox vacibdir, ona görə ki, avtomatlaşdırma adi və təkrarlanan işləri əvəz edir. Hökumətlər, təhsil müəssisələri və işəgötürənlər davamlı təhsil və təlimi əlçatan etmək üçün əməkdaşlıq etməlidirlər.
Avtomatlaşdırma adi vəzifələri öz üzərinə götürdükcə, ünsiyyət, əməkdaşlıq, uyğunlaşma və liderlik kimi yumşaq bacarıqlara tələbat artacaq. Bu bacarıqlar mahiyyətcə insana xasdır və onları avtomatlaşdırmaq çətindir.
Açar sözlər: restoran, Waiterio, LOGİX, anbar, marketinq, sahibkar, mehmanxana, rezervasiya
Hadiyya Nəsibova
Azerbaijcan Technical University
master student
hediyyenesibova@gmail.com
Automation of working projects in service areas
Abstract
Automation is a self-regulating process of any work that uses technical means and is based on mathematical methods.
Automationhelps to increase labor productivity, improve product quality, optimize management processes, and protect people from productions that are dangerous to health. The biggest benefıt of automation is that it reduces labor. It is also used to increase quality and output to reduce energy and material use.
Automation has the potential to transform industries, job roles and the overall nature of work. Automation requires lifelong learning and development. Continuous learning is essential as automation replaces mundane and repetitive
Tasks. Governments, educational institutions and employers should work together to provide accessible and affordble opportunities for continuing education and training.
As automation takes over mundane tasks, the demand for soft skills such as communication, adaptability and leadership will increase. These skills are inherently human and diffıcult to automate.
Keywords: restaurant, Waiterio, LOGİX, Warehouse, marketing, owner, rotel, rezervationDOI: https://doi.org/10.36719/2789-6919/31/226-232
Əli Hüseynov
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti
magistrant
YÜKSƏKMÖHKƏMLİKLİ ÇUQUNLARIN MİKROSTRUKTURLARI;
LEGİRLƏYİCİ ELEMENTLƏRİN XASSƏLƏRƏ TƏSİRİ
Xülasə
Yüksək möhkəmlikli çuqunların istehsalı zamanı tökmənin mikrostrukturunu mütəmadi olaraq izləmək lazımdır. Mikrostruktur maye metalın mexaniki xassələrinə təir edən baçlıca amildir. Bu məqalədə yüksəkmöhkəmlikli çuqunların miktostrukturlarının təyini və mikrostrukturu təyin edən fazalar öyrənilib.
Açar sözlər: mikrostruktur, perlit, ferrit, qrafit, sementit, kürələşmə, legirləyici
Ali Huseynov
Azerbaijan State Oil and Industry University
master student
Microstructures of high strength cast iron; effect of alloying elements on properties
Abstract
During the production of high-strength cast iron, it is necessary to regularly monitor the microstructure of the metal. Microstructure is a major factor affecting the mechanical properties of liquid metal. In this article, determination of micostructures and determination of microstructures of full-strength cast iron phases are studied.
Keywords: microstructure, pearlite, ferrite, graphite, cementite, spheroidization, alloying