Ağayeva Tamilla Hüseyn qızı
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti

KAR UŞAQLARDA ÜNSİYYƏT ÇƏTİNLİKLƏRİNİN ARADAN QALDIRILMASININ PSİXO-PEDAQOJİ YOLLARI

Açar sözlər: kar uşaq, ünsiyyət, nitq, sosiallaşma, şəxsiyyət
Key wolds: deaf children,communication, speech, socialization, personality
Ключевые слова:глухой ребенок, общение,речь,социализация,личность

Məlumdur ki, kar uşaq normal ünsiyyət prosesinə qoşula bilmədiyi üçün onun şəxsiyyət kimi formalaşması prosesi ya ləngiyir, ya da düzgün formalaşmır. Eşitmə nin itirilmə ağırlığından asılı olaraq nitq inkişafı pozulmuş kar uşaq sosial adaptasiya zamanı bir sıra çətinliklərlə üzləşir.Çox zaman o, insanlarla ünsiyyət prosesinə qoşulmaqdan boyun qaçırır və sosial mühitə bələdləşməsi olduqca zəifləyir. Kar uşaqlarda mənlik şüurunun da gec formalaşması şəxsiyyətlərarası ünsiyyətin qurul masında da müəyyən maniələr yaradır.Mənlik şüurunun gec formalaşması kar uşaq da özünəgüvən,əminlik, gələcəyə inam,hisslərinin yaranmasına mənfi təsir göstərir. Kar uşaq hüquq və azadlıqlarını dərk etməkdə, normal eşidən yaşıdları və böyük lərlə qarşılıqlımünasibət qurmaqda böyük çətinliklərlə üzləşirlər. Kar uşaqda şifa hi nitq bacarıqlarının kifayət qədər inkişaf etməməsi, digər tərəfdən cəmiyyətin jest dilindən istifadə bacarığının olmaması onların sosial mühitdə ünsiyyətə girmə sinə böyük əngəl yaradır, nəticədə bir- birini anlamaqda çətinlik çəkən tərəflər arasında aqressivlik, neqativizm kimi mənfi hallar baş verir. Kar uşaqlarda emosional - iradi sahə, davranış və şəxsiyyətin formalaşmasındakı çatışmazlıqlar sosial reabili tasiya və adaptasiyasının gedişinə, onların tələbat, iddia səviyyəsi və özünüqiymətləndirməsinə də mənfi təsir göstərir. Bu pozulmaların yaratdığı əngəllər onların müvafiq peşəyə yiyələnməsinə və əmək fəaliyyətinə daxil olmasına, nəhayət, sosial yük daşımasına manə yaradır.