Fətəliyeva Lalə Əmrah qızı 
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti

YAZILI NİTQİN POZULMA NÖVLƏRİ  (tezislər)

Açar sözlər: yazılı nitqin pozulması, disqrafiya, disleksiya 
Key words: writing disorders, dysgraphia, dyslexia 
Ключевые слова: нарушения письменной речи, дисграфия, дислексия

Yazılı nitqdə pozulmalar hal-hazırda təhsil prosesində en çox rast gəlinən problemlərdən biridir. Spesifik yazı pozulmalarına təsir edən amillər kimi prenatal, natal və postnatal dövrlərdəki fərqli ekzogen amillər göstərilir. Lakin bir sıra müəlliflər, xüsusən Kornev yazır ki, yazıda xüsusi pozulmaların baş verməsinə, bir qayda olaraq etioloji faktorlar kompleksi səbəb olur. Yazılı nitq pozulmalarına disleksiya və disqrafiya aid edilir. 
Disleksiya oxu prosesinin qismən pozulması deməkdir. Hərflərin tanınmaması, hecalarda və hecaların sözlərdə birləşməsi ilə bağlı çətinliklər oxunun ləngiməsinə, sözün səs formasının səhv əks olunmasına, hətta ən sadə mətnin səhv başa düşülməsinə səbəb olur. Bir çox tədqiqatçılar oxu pozulmalarında irsi faktoru əsas götürürlər (M.Lami, M.Sule, B.Halgren). Reynxoldun fikrinə görə disleksiya çox vaxt valideynlərdən irsi olaraq uşaqlara keçır. Bir sira alimlər isə ətrafdakıların düzgün olmayan nitqi, ikidillilik, böyüklərin uşağın nitqinə laqeyd münasibəti, ünsiyyət azlığı kimi səbəblər qeyd edirlər.