THE PROBLEM OF THE INTERACTION OF LANGUAGES AND CULTURES IN THE CONTEXT OF AZERBAIJAN

In a dynamic postmodern civilization, the rate of renewal of science and technology, art and economics, politics and law is increasing. Our presence in the present is limited. The period of life and stable operation is reduced. It is an irrefutable fact that progress directed towards the future multiplies the number of forms of historical culture.

The article discusses the process of “language - culture - communication”, as well as the opinions and some scientific works of famous scientists involved in the study and explanation of these concepts, such as, for example: Ferdinand de Saussure, Friedrich Wilhelm von Humboldt, Solomon Davidovich Katznelson, Michael Halliday, Stefan Gremli, Dan Sperber, Hermann Lubbe, as well as A.N. Abregov, A.I. Dolgikh, G.L. Zelenin, A.Yu .Suprun, V.V.Miteva, M.M.Lebedeva, B.A.Sheozheva, E.A. Sokur, L.L. Nelyubin, A.A. Kretov, N.A. Fenenko, including Afad Gurbanov, Tofik Gadzhiev, Nigar Valiyeva.

In each national literary language there are a number of lexical units, the meaning and function of which are determined by belonging to a particular culture. Undoubtedly, a traditionally defined number of terms are used, such as: “non-equivalent vocabulary”; “exotic vocabulary” or “exoticisms”; “barbarisms”, “ethnography”; “alienisms”; “background words”; “connotative words”, “words with a cultural component”, “gaps”, “realia”.

Words that reflect the inextricable connection between language and culture and the culturally significant associations they contain constitute the cultural component of the semantics of linguistic units. These lexical units are realia. Currently, the study of realia is of great interest in linguistics. Realia as lexical units of language have semantic meaning, as well as a certain emotional connotation and stylistic significance. In language, realia are a product of a certain social environment, a particular era, they change, improve, and stabilize in connection with changes in the life and living conditions of language speakers and, finally, fall into the hearts and take a strong root in memory. Sometimes they are difficult to understand and interpret unless one takes into account the semantic development of realia, which are a collection of crystallized ideas filtered by time. Realia has not been fundamentally studied in Azerbaijani linguistics.

Keywords: intercultural communication, national culture, linguistic diversity, multilingual education, realis

Nigar Vəliyeva

Azərbaycan Dillər Universiteti

filologiya elmləri doktoru

nigar_veliyeva@yahoo.com

Azərbaycan kontekstində dillərin və mədəniyyətlərin qarşılıqlı təsiri problemi

Xülasə

Dinamik postmodern sivilizasiyada elm və texnologiyanın, incəsənətin və iqtisadiyyatın, siyasətin və hüququn yenilənmə sürəti artır. İndiki zamanda mövcudluğumuz məhdudlaşır. Həyat və sabit fəaliyyət müddəti azalır. Təkzibolunmaz bir həqiqətdir ki, gələcəyə yönəlmiş tərəqqi tarixi mədəniyyətin formalarının sayını çoxaldır.

Məqalədə “dil - mədəniyyət – kommunikasiya” prosesini və bu anlayışların tədqiqi və izahı ilə məşğul olan tanınmış alimlərin fikirləri və bəzi elmi əsərləri araşdırılır, məsələn: Ferdinand de Sössür, Fridrix Vilhelm fon Humboldt, Solomon Davidoviç Kaznelson, Maykl Hallidey, Stefan Gremli, Den Şperber, Herman Lübe, həmçinin A.N.Abregov, A.I.Dolgikh, G.L.Zelenin, A.Y.Suprun, V.V.Miteva, M.M.Lebedeva, B.A.Sheojeva, E.A.Sokur, L.L.Nelyubin, A.A.Kretov, N.A.Fenenko, o cümlədən Afad Qurbanov, Tofiq Hacıyev, Nigar Vəliyeva.

Hər bir milli ədəbi dildə bir sıra leksik vahidlər vardır ki, onların mənası və funksiyası konkret mədəniyyətə mənsubiyyətlə müəyyən edilir. Şübhəsiz ki, ənənəvi olaraq müəyyən edilmiş sayda terminlərdən istifadə olunur, məsələn: “ekvivalentsiz leksika”; “ekzotik lüğət” və ya “ekzotizmlər”; “varvarizmlər”, “etnoqrafiya”; “xarici mənşəli sözlər”; “fon sözləri”; “konnotativ sözlər”, “mədəni komponentli sözlər”, “lakunalar”, “realilər”. Dil və mədəniyyət arasında qırılmaz əlaqəni, onların ehtiva etdiyi mədəni əhəmiyyətli assosiasiyaları əks etdirən sözlər dil vahidlərinin semantikasının mədəni komponentini təşkil edir. Bu leksik vahidlər realilərdir. Hal-hazırda realilərin öyrənilməsi dilçilikdə böyük maraq doğurur. Realilər dilin leksik vahidləri kimi semantik məna ilə yanaşı, müəyyən emosional konnotasiyaya və üslub aktuallığına da malikdir. Dildə realilər müəyyən ictimai mühitin, bu və ya başqa dövrün məhsulu olub, dilin daşıyıcılarının həyat və məişət şəraitinin dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq dəyişir, təkmilləşir, sabitləşir, və nəhayət, qəlblərə düşür, yaddaşda möhkəm kök salır. Xalq şüuru, xalq həyatı ilə yoğrulmuş, dövrlərin süzgəcindən süzülüb gələn, büllurlaşmış fikirlər toplusu olan realilərin semantik inkişafı nəzərə alınmasa, onları bəzən başa düşmək, şərh etmək çətinlik törədər. Azərbaycan dilçiliyində “realilər” geniş və fundamental şəkildə tədqiq olunmayıb.

Açar sözlər: mədəniyyətlərarası ünsiyyət, milli mədəniyyət, linqvistik müxtəliflik, çoxdilli təhsil, reali

MƏQALƏNİ YÜKLƏ [636.42 Kb] (yüklənib: 46)

Onlayn bax

Baxış: 137

Redaktə et