BEYNƏLXALQ VƏ QLOBAL TƏHLÜKƏSİZLİYƏ YENİ BAXIŞLAR

Həyatın demək olar ki, hər mərhələsində qarşılaşdığımız təhlükəsizlik anlayışının zaman, məkan və insan kontekstindən asılı olmayan bir tərifi yoxdur. Buna görə də təhlükəsizliyi başa düşmək üçün ilk addım onu obyektiv deyil, törəmə anlayış kimi qəbul etməkdir. Həqiqətən də, dünya siyasətinin fəaliyyətinə dair müxtəlif nəzəriyyə və yanaşmalar təhlükəsizliklə bağlı baxış və siyasətlərə dərindən təsir edir. Ümumiyyətlə, hər bir nəzəriyyənin anlamaq səyi təhlükəsizliklə bağlı dörd fərziyyəni əhatə edir: təmin edilməli olan obyekt-aktorlar, ehtiyat tədbirləri tələb edən təhdidlər, təhlükəsizliyi təmin edən obyekt-aktorlar və təhlükəsizliyin necə təmin ediləcəyi ilə bağlı siyasətlər. Başqa sözlə, hər məna-tərif anlamaq cəhdi aşağıdakı suallara ‒ bilərəkdən və ya bilməyərəkdən cavab verməkdən ibarətdir. Kim, hansı təhlükəsizlik təhlükə altındadır? Təhlükəsizliyi kim, nə təmin edir? Təhlükəsizlik kimə, nəyə qarşı təmin edilir? Təhlükəsizlik necə təmin edilir?

Məqalədə təhlükəsizliyi anlamaq və müəyyən etmək səylərindəki tarixi dəyişikliklər təqdim edildikdən sonra təhlükəsizliklə bağlı yeni anlayışlar təqdim edilir, daha sonra müxtəlif nəzəri yanaşmaların təhlükəsizlik anlayışları sxematik şəkildə təhlil edilir. Tədqiqat daha sonra dominant nəzəri qanunauyğunluqlar xaricində təhlükəsizliyin yenidən nəzərdən keçirilməsi imkanlarını müzakirə edir. Bu məqalə qloballaşmanın getdikcə artdığı bir dövrdə, pessimist və nikbin yanaşmaları ilə səciyyələnən bu iki fərqli düşüncə məktəbinin fərqli yanaşmalarını vurğulayaraq, bu mübahisəyə diqqət yetirir. Amma bunu etməzdən əvvəl “təhlükəsizlik” dedikdə nə nəzərdə tutulduğu barədə düşünmək və milli təhlükəsizliklə qlobal təhlükəsizlik arasında əlaqəni araşdırmaq lazımdır.

Açar sözlər: təhlükəsizlik, müasir nəzəriyyələrdə təhlükəsizlik, feminizm, konstruktivizm, poststrukturalist

Eldar Jafarov

Baku State University

Doctor of Philosophy in Political Science
eldarjafarov@bsu.edu.az

Fidan Alili

Baku State University

master student

fidan.alili@bsu.edu.az

New Visions on International and Global Security

Abstract

The concept of security, which we encounter at almost every stage of life, has no definition independent of time, space and human context. Therefore, the first step to understanding security is to consider it as a derivative concept rather than an objective one. Indeed, different theories and approaches to the functioning of world politics profoundly influence security views and policies. In general, each theory attempts to understand four assumptions about security: objects-actors to be secured, threats that require precautions, objects-actors that provide security, and policies about how to ensure security. In other words, every attempt to understand meaning involves answering the following questions ‒ knowingly or unknowingly. Who and what security is at risk? Who and what provides security? Security is provided to whom and against what? How is security ensured?

After presenting historical changes in efforts to understand and define security, the article presents new concepts of security, and then schematically analyzes security concepts from different theoretical approaches. The study then discusses the possibilities of rethinking security outside of dominant theoretical paradigms. This article focuses on this debate, highlighting the different approaches of these two different schools of thought, characterized by their pessimistic and optimistic approaches, in an era of increasing globalization. But before doing so, it is necessary to think about what is meant by "security" and examine the relationship between national security and global security.

Keywords: security, security in modern theories, feminism, constructivism, poststructuralist

MƏQALƏNİ YÜKLƏ

Onlayn bax

Baxış: 175