DOI: https://doi.org/10.36719/2706-6185/35/13-30

Sefa Cheliksap 

Istanbul Aydin University

Professor

sefaceliksap@aydin.edu.tr
 https://orcid.org/0000-0003-1171-209X

Banovsha Allahverdiyeva

Istanbul Aydin University

master student

ballahverdiyeva@stu.aydin.edu.tr

DETERMINING THE EFFECT OF SOCIAL AND PSYCHOLOGICAL FACTORS 

ON WORKS OF ART: DEFINING THEM THROUGH SPECIFIC EXAMPLES

Abstract

Artificial intelligence is rapidly reshaping daily life, ushering in permanent changes across all aspects of human existence. In response, artists are challenged to craft their works with a fresh language of expression. Much like the aftermath of the Industrial Revolution, ongoing warfare, economic strife, and the advent of robot technology continue to loom over modern society, compelling artists to uphold their social responsibilities. The concept of the subconscious, often defined as the unconscious realm of the mind, plays a pivotal role in artistic creation. Critics posit that artists consciously or unconsciously imbue their work with hidden depths. Psychoanalytic theories suggest that when artists tap into their subconscious, their creations serve as mirrors reflecting both the artist's psyche and the viewer's perception.

The act of channeling internal struggles, emotional turmoil, and unspoken narratives into their art, whether consciously or not, stands as a fundamental yet enigmatic aspect of creativity. Among the vanguards of 20th-century art, Francisco Goya revealed his subconscious in his paintings, Vincent Van Gogh depicted his mental state, and Pablo Picasso articulated societal traumas through Cubism. Yayoi Kusama, carrying forward the legacies of Goya, Picasso, and Van Gogh, offers a contemporary reinterpretation. Examining her works alongside those of emerging artists through a semiotic lens yields insights into the evolving landscape of artistic expression. For this purpose, in addition to the selected artists in this article, one of the authors (Sefa Cheliksap) has included through the connection of technical and content.

Keywords: psychology, art, subconscious

Sefa Çeliksap

İstanbul Aydın Universiteti

professor

sefaceliksap@aydin.edu.tr

https://orcid.org/0000-0003-1171-209X

Bənövşə Allahverdiyeva

İstanbul Aydın Universiteti

magistrant 

ballahverdiyeva@stu.aydin.edu.tr

Sosial və psixoloji amillərin sənət əsərlərinə təsirinin müəyyən edilməsi: 

onların konkret nümunələrlə izahı

Xülasə

Süni intellekt gündəlik həyatı sürətlə yenidən formalaşdırır, insan varlığının bütün aspektlərində daimi dəyişikliklərə səbəb olur. Cavab olaraq, rəssamlar əsərlərini təzə ifadə dili ilə hazırlamağa çağırılır. Sənaye inqilabının nəticələri kimi, davam edən müharibələr, iqtisadi çəkişmələr və robot texnologiyasının ortaya çıxması müasir cəmiyyəti əhatə etməkdə davam edir və rəssamları sosial məsuliyyətlərini yerinə yetirməyə məcbur edir.

Çox vaxt şüurun şüursuz səltənəti kimi təyin olunan şüuraltı anlayışı bədii yaradıcılıqda əsas rol oynayır. Tənqidçilər rəssamların şüurlu və ya şüursuz şəkildə öz əsərlərinə gizli dərinliklər aşıladığını iddia edirlər. Psixoanalitik nəzəriyyələr göstərir ki, rəssamlar öz şüuraltılarına toxunduqda onların yaradıcılığı həm rəssamın psixikasını, həm də tamaşaçının qavrayışını əks etdirən güzgü rolunu oynayır.

Şüurlu və ya şüursuz daxili mübarizələri, emosional təlatümləri və danışılmamış hekayələri öz sənətlərinə yönləndirmək yaradıcılığın fundamental, lakin sirli aspekti kimi dayanır. 20-ci əsr sənətinin avanqardlarından Fransisko Qoya öz rəsmlərində şüuraltını üzə çıxarıb, Vinsent Van Qoq onun psixi vəziyyətini, Pablo Pikasso isə kubizm vasitəsilə cəmiyyətdəki travmaları ifadə edib. Qoya, Pikasso və Van Qoqun irsini irəli aparan Yayoi Kusama müasir bir şərh təklif edir. Onun əsərlərini inkişaf etməkdə olan rəssamların əsərləri ilə yanaşı semiotik bir obyektiv vasitəsilə araşdırmaq bədii ifadənin inkişaf edən mənzərəsi haqqında fikirlər verir. Bu məqsədlə bu məqalədə seçilmiş sənətçilərə əlavə olaraq müəlliflərdən biri də (Sefa Çeliksap) texniki və məzmun əlaqəni daxil etmişdir.

Açar sözlər: psixologiya, incəsənət, şüuraltı