DOI: https://www.doi.org/10.36719/2789-6919/2/19-24

Azərbaycan Tibb Universiteti 

biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

Azərbaycan Tibb Universiteti

biologiya elmləri doktoru,  professor

Azərbaycan Tibb Universiteti 

biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, assistent

ORCİD: 0000-0001-5598-6995

Son zamanlar antibiotiklərə qarşı rezistentliyin artması ilə əlaqədar infeksion xəstəliklərin yayılması və onların müalicə müddəti uzadılmışdır. Bu eyni zamanda infeksion xəstəlklərdən ölüm sayının artmasına da gətirib çıxarmışdır. Beləliklə yeni, mikroorqanizmlərin rezistentlik yarada bil­mə­diyi maddələrin tətbiq edilməsinə eytiyac duyulur. Belə maddələrə antimikrob peptidlər (AMP) aiddir. Təbii AMP bəzən tələbata uyğun gəlmədiyindən onların sintetik analoqlarının alınması tibb elminin aktual problemlərdən birinə çevrilmişdir. Bu məqsədlə AMP-lərin ümumi xassələri, habelə onların ayrı-ayrı sahələrinin aktivlik və toksikliyə, membrandan keşmə qabiliyyətinə təsiri öyrənilmək­dədir. İsbat olunmuşdur ki AMP-da hidrofob aminturşuların artması onların patogen organizmlərin membranlarıyla birləşməsini artıra bilər. Müsbət yüklü aminturşuların peptidlərə əlavə edilməsi onların membranda yerləşən mənfi yüklü fosfolipidlərlə, turşularla birləşmə qabiliy­yə­tini artırır. Məqalədə AMP-lərin mikroorqanizmlərə qarşı məhvedici təsiri izah edən üç mülahizə verilmişdir. AMP-lərin sintezi zamanı onların mikroorqanizmlərin membranlarınaa qarşı affinitetini artırmaq və eyni zamanda onlarda patogenlərin inkişafını dayandıra biləcək ardıcıllıqları əldə etmək yalnız həmin peptidlərin fiziki-kimyəvi xassələrini nəzərə almaqla mümkündür. Bu məqsədlə məqalədə sintetik AMP-lərin kimyəvi quruluşunda törədilən dəyişikliklərin onların aktivliyinə təsiri nəzərdən keçirilir. Məqalədə təqdim olunan materiallar AMP sintezi ilə məşğl olan laboratoriyalar üçün şox böyük əhəmiyyətə malikdir.

Recently, the spread of infectious diseases and their treatment duration has been extended due to increased resistance to antibiotics, that has led to an increase in deaths from infectious diseases. Thus, there is a need to apply new substances that microorganisms cannot create resistance to. Such substances include antimicrobial peptides (AMP). Since natural AMPs sometimes do not meet the demand, the acquisition of their synthetic analogues has become one of the urgent problems of medical science. For this purpose, the general properties of AMPs, as well as the impact of the individual areas on their activity and toxicity, membrane permeability are studied. It has been shown that an increase in hydrophobic amino acids in AMP can increase their binding to the membranes of pathogenic organisms. The addition of positively charged amino acids to peptides increases their ability to bind to negatively charged phospholipids and acids located in the membrane. The paper presents three considerations explaining the destructive effects of AMPs on microorganisms. During the synthesis of AMPs, it is possible to increase their affinity toward the membranes of microorganisms, as well as to obtain sequences that can stop the growth of pathogens by taking into account the physicochemical properties of these peptides. For this purpose, the paper considers the effect of changes in the chemical structure of synthetic AMPs on their activity. The materials presented in the article are of great importance for laboratories engaged in the synthesis of AMP.