https://doi.org/10.36719/2706-6185/44/372-377
Akif Həşimov
Nikolay Kopernikus Universiteti Torun
magistrant
https://orcid.org/0009-0007-2485-2629
akifhesimov4@gmail.com
İranda azəri türklərinin milli kimlik problemi dilçilik prizmasından
və onun sosioloji prizmadan həlli yolları
Xülasə
İranda yaşayan azərbaycanlıların sayı həm rəsmi, həm də qeyri-rəsmi hesablamalarda əhəmiyyətlidir. İranda dövlət dili fars dilidir. Bununla belə, Azərbaycan xalqının öz dilini, mədəniyyətini və tarixini inkişaf etdirmək imkanları çox məhduddur. Bu vəziyyət bir xalqın milli kimliyinin tədricən itirilməsinə zəmin yaradır. Bir millətin özünü təkmilləşdirməyə və qlobal inteqrasiyaya doğru ilk addımı onun dilidir. Bunun ən bariz nümunəsi Azərbaycan dilində olması dünya miqyasında qəbul edilir. Lakin onları farsca təqdim etsək, orijinallığını və təsirini itirər. Sosioloji nöqteyi-nəzərdən, sıxışdırılmış xalqın bu bəlalara reaksiya verməsi təbiidir.
Ən mühüm amil odur ki, insanlar özlərini unutmasınlar, siyasi, sosial, sosial-ikidilli mühitlərdə özünü manipulyasiyalardan qoruya bilsinlər. Tədqiqat Qərb sosioloqlarının nəzəriyyələrindən istifadə edir. Belə hallar bu gün İrana xas deyil; bir çox yerlərdə müşahidə olunurlar. Dil müstəqil bir anlayışdır. Hər bir azad və sosial cəmiyyət bütün dillərə və onların gətirdiyi mədəniyyətlərə hörmət etməlidir.
Bu məqalədə Azərbaycan xalqının üzləşdiyi problemlər, bu problemlərin həlli yolları və dil üçün gələcək addımlar təhlil edilir.
Açar sözlər: ikidilli cəmiyyət, dil, azəri xalqı, sosial zülm, müasir İran, azad cəmiyyət, sosial inteqrasiya, qloballaşma