Ü.Cəfərova
Azərbaycan Dillər Universiteti
BƏDİİ ƏDƏBİYYATDA DANIŞIQ DİLİNİN REAL NİTQDƏN FƏRQLİLİYİ
Açar sözlər: Danışıq dili, şifahi nitq, funksional sistem, dil vasitələri
Ключевые слова: разговорный языл, устная речь, функциональная система, языковые средства
Key words:Spoken language, verbal speech, functional system, language device (s)
Dilçilikdə bəzən “danışıq dili” və “şifahi nitq” anlayışları eyniləşdirilir. Əlbəttə, bu, materialın səciyyəsi, onun fərqləndirməyinin çətinliyi və başqa amillərlə bağlıdır. Dilçilikdə bu problemin həllinə dair fərqli mülahizələr mövcuddur. Bəzən də personaj nitqi ilə danışıq dili eyniləşdirilir.
Məlumdur ki, canlı danışıq hazırlıqsız baş verir. Beləki, buurada bir mövzudan digərinə keçidlər səciyyəvi haldır. Bu danışanın müxtəlif hal, vəziyyət, şəxs və s. ilə əlaqədar assosiasiyaların nəticəsidir. Lakin, bədii əsərlərdəki bu “hazırsızlıq” özü əslində bir hazırlığın nəticəsidir. Bu “hazırsızlıq” daha çox psixoloq üçün maraqlı olsa da, hər halda, linqvistik baxımdan da əhəmiyyətlidir və danışıq dilinin linqvistik xüsusiyyətlərini araşdırarkən nəzərdə mütləq bu məqam das tədqiqata cəlb olunmalıdır.