Qaçayeva İlahə Yaşar qızı 
Bakı Avrasiya Universiteti

BUTAVERMƏ MOTİVİNİN TƏSƏVVÜFİ SEMANTİKASI

Açar sözlər: Allah ,aşıq, aşiq, buta, məşuq, məhəbbət, təsəvvüf, ürfan, dastan, dərviş, pəri, müqəddəs, hicran, ruh, yol
Key words: God, ashug, ashug, buta, mashug, love, sufism, wisdom, epos, dervish, fairy, separation, holy, spirit, way
Ключевые слова: Бог, ашугом, ашуг, бута, машуг, любовь, суфизм, мудрость, эпос, дервиш, фея, разделение, святой, дух, путь

Azərbaycan aşıq yaradıcılığında buta elementi ürfani düşüncənin əsas simvollarından biridir. Buta öz mənşəyini qədim folklordan götürür. Nağıllarımızda beşikkəsmə, göbəkkəsmə kimi ünsürlər qohumlararası birliyin əsas vasitəsi kimi diqqəti cəlb edirsə, butavermə sevənlər arasında sosial-mənəvi birliyin ilahi eşq formasında təsbit olunmasında, daha üstün şəkildə ürfani düşüncədə bəşəri məhəbbətin Allaha eşq məzmununda qəbul edilməsində üzə çıxır.
Azərbaycan dastanlarında butavermə ikitərəfli olur. Dərviş, seyid, Həzrət Əli, Xızır və b. butanı həm oğlana, həm də qıza içirdir. Bu hadisə yuxuda baş verir.Bu yuxu adi deyil, ilahi yuxudur. Aşiq haqq yuxusundan ayılandan sonra ilk dəfə əlinə saz alır, dediklərini ata-anası, yaxın adamları qavraya bilmir. Məhz bu prosesdən sonra aşiqə vergi verilir, bunun sayəsində gizli sirləri aça bilir.