DOI: https://www.doi.org/10.36719/2663-4619/77/309-316

Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti

Magistrant

aliyev.gismet@gmail.com

Təhlükəsiz və səmərəli məlumat ötürülməsi klaster əsaslı simsiz sensor şəbəkələri (Wireless Sensor Networks-WSN) üçün əhəmiyyətlidir. Klaster əsaslı simsiz sensor şəbəkələrdə istifadəçilərin identifikasiyası çox mühüm məsələdir. Məlumatları göndərilən istifadəçinin və təyinat (məlumatları alan) istifadəçisinin identifikasiyası ilə klaster əsaslı simsiz sensor şəbəkələr üzərindən məlumatların təhlükəsizliyinə və səmərəliliyinə nail olmaq mümkündür. Məlumatların təhlükəsizliyini və istifadəçinin identifikasiyasını təmin etmək üçün bir metod daxilində bu əməliyyatları yerinə yetirən iki konsepsiya təklif edilir. Birincisi, təsdiqləyici tərəfindən yaradılan istifadəçinin yoxlanılması üçün şəxsiyyət əsaslı imzadır (Identity Base Signature - IBS). İkincisi isə məlumatla idarə olunan və şifrəni əldə edən və orijinal informasiyanın şifrələnməsi və deşifrə edilməsi üçün ikili səviyyəli bir açardır. Binar səviyyəli metod informasiyanı ikili formaya çevirir və sonra məlumatları bloklara bölür və ikili rəqəmlərin uzunluğundan asılı olan identifikasiya işarəsi (Identification Mark - IM) metoduna əsaslanaraq ona qiymətlər təyin edir. Sonra bu qiymətlər iki səviyyəyə bölünür, 1-ci. səviyyə 2 bit və 2-ci səviyyə isə 4 bitdir. Sonra qəbuledici istifadəçidə şifrəli mətni tərs metoddan (yəni deşifrələmə üçün istifadə edilən metod) istifadə etməklə deşifrə olunacaq və təyinat istifadəçisi orijinal informasiyanı alacaq. Bu metodları istifadə etməklə biz səmərəliliyi və təhlükəsizlik xərclərini optimallaşdırmaq mümkündür. 

Secure and efficient data transmission is important for cluster-based wireless sensor networks (WSN). In cluster-based wireless sensor networks, user identification is a very important issue. With the identification of the user to whom the data is sent and the user of the destination (data recipient), it is possible to achieve data security and efficiency over cluster-based wireless sensor networks. To ensure data security and user identification, two concepts are proposed that perform these operations within a single method. The first is the Identity Base Signature (IBS) to verify the user created by the authenticator. The second is a dual-level key that manages and decrypts the information and encrypts and decrypts the original information. The binary level method converts information into binary form and then divides the data into blocks and assigns values to it based on the Identification Mark (IM) method, which depends on the length of the binary digits. Then these prices are divided into two levels, 1st. level is 2 bits and level 2 is 4 bits. The receiving user will then decrypt the encrypted text using the reverse method (ie the method used for decryption) and the destination user will receive the original information. By using these methods, we are able to optimize efficiency and security costs.