DOI: https://www.doi.org/10.36719/2663-4619/80/105-117

Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti

texnika üzrə fəlsəfə doktoru

Məqalədə innovativ hesab olunan nanosüzülmə texnologiyası ilə Xəzər dənizi suyunun şirinləşdirilmə prosesinin tədqiqinin nəticələri gətirilir. Tədqiqatlar ABŞ-ın DOW Chemical şirkəti tərəfindən işlənilmiş ROSA kompüter proqramı vasitəsilə NF90-400 markalı membranın misalında yerinə yetirilmişdir. Membran modullarının qoşulma sxeminin, qurğuya verilən dəniz suyunun temperaturunun, ondan alınan şirinləşdirilmiş suyun payının membranlar üzərində CaCO₃ və CaSO₄ ərpinin yaranma ehtimalına, alınan suyun keyfiyyət göstəricilərinə, eləcə də maya dəyərinə təsiri öyrənilmişdir. Ərpin qarşısını almaq üçün müvafiq təkliflər verilmişdir. Göstərilmişdir ki, membran modulların bir pilləli qoşulma sxeminin istifadəsi ilə dəniz suyunun duzluluğu 12768 mq/dm³-dan  800÷1450 mq/dm³-dək, iki pilləli sxemlə 120÷272 mq/dm³-dək azaldıla bilər. Birinci halda şirinləşdirilmiş suyun maya dəyəri 0,24 AZN/m³, ikinci halda 0,36 AZN/m³ həddində gözlənilir. Alınan suyun içməli şirin su əvəzinə bəzi istifadə sahələri qeyd olunmuşdur.

The article presents the results of the study of the process of sedimentation of the Caspian Sea with the use of innovative nanofiltration technologies. The study was conducted on a sample of NF90-400 membranes using the computer program ROSA, developed by the American company DOW Chemical. Influence of connection schemes of membrane modules, temperature of sea water, supplied to the device, received from it fresh water on the probability of formation of CaCO₃ and CaCO₄ on membranes, the quality of the received water, and also studied the cost. Corresponding suggestions are made to prevent the formation of nakipi. It is shown that the salinity of seawater can be reduced from 12768 mg/dm³ to 800÷1450 mg/dm³ when using single-stage circuit connection of membrane modules, and up to 120÷272 mg/dm³ with two-stage. In the first case the cost of fresh water is expected at the level of 0,24 AZN/m³, in the second case 0,36 AZN/m³. Cases of use of the obtained water are replaced by fresh water.