DOI: https://doi.org/10.36719/2707-1146/27/7-12

Gülnarə Həsən qızı Əliyeva

Azərbaycan Tibb Universiteti

tibb üzrə fəlsəfə doktoru

gulya.dr@mail.ru

Fuad Faiq oğlu Həsənov

Azərbaycan Tibb Universiteti

tibb üzrə fəlsəfə doktoru

qasanov.dr@mail.ru

Ülviyyə İsrafil qızı Əhmədzadə

Azərbaycan Tibb Universiteti     

ulv.ahmedzade@mail.ru  

Nigar Nəsib qızı Qasımova

Azərbaycan Tibb Universiteti  

tibb üzrə fəlsəfə doktoru

nigar_dentist@mail.ru

KARİYESİN ETİOLOGİYASI VƏ PATOGENEZİ 

Xülasə

Diş kariyesləri insanlarda ən çox yayılmış mikroblar vasitəsilə yaranan ağız boşluğu xəstəliklərindən biridir. Hal-hazırda kariyesin qəbul edilmiş etiologiyası şifahi mikroorqaniz­mlə­ri, ağız mühitini əhatə edən dörd faktorlu nəzəriyyəyə əsaslanır. Pəhriz kar­bohidratlarına həddindən artıq məruz qalma ağızda turşu əmələ gətirən və turşuya davam­lı mikroorqanizmlərin toplanmasına səbəb olur. Diş kariyesi mina səthinə yapışan diş bi­ofilminin disbiozu nəticəsində yaranır. Məqsəd biofilmin ümumi miqdarını və ya xüsusi pa­togenlərin səviyyəsini azaltmaqdır. Diş kariyesinin qarşısını almaq üçün təbii məhsullar töv­­siyə oluna bilər, çünki sintetik antimikroblarla müqayisədə daha az yan təsir göstərə bilər. Burada şifahi mikrob icmasının inkişaf mexanizmləri və funksional ixtisaslaşma müzakirə olunur. 

Açar sözlər: kariyes, etiologiya, patogenez, diş ərpi, bakteriya, mina

Gulnara Hasan Aliyeva

Azerbaijan Medical University 

doctor of philosophy in medicine

gulya.dr@mail.ru

Fuad Faig Hasanov

Azerbaijan Medical University 

doctor of philosophy in medicine

qasanov.dr@mail.ru

Ulviyya Israfil Ahmadzade 

Azerbaijan Medical University 

ulv.ahmedzade@mail.ru  

Nigar Nasib Gasimova

Azerbaijan Medical University 

doctor of philosophy in medicine

nigar_dentist@mail.ru

Etiology and pathogenesis of caries

Abstract

Dental caries is one of the most common microbe-mediated oral diseases in human beings. At present, the accepted etiology of caries is based on a four-factor theory that includes oral microorganisms, oral environment, host, and time. Excessive exposure to dietary carbohydrates leads to the accumulation of acid-producing and acid-resistant microorganisms in the mouth. Dental caries is driven by dysbiosis of the dental biofilm adherent to the enamel surface. Effective preventive methods include inhibiting the cariogenic microorganisms, treatment with an anti-biofilm agent, and sugar intake control. The goal is to reduce the total amount of biofilm or the levels of specific pathogens. Natural products could be recommended for preventing dental caries, since they may possess fewer side effects in comparison with synthetic antimicrobials. 

Keywords: caries, etiology, patogenesis, dental plaque, bacteria, enamel