DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/95/100-105
Şəhla Əliyeva
V.Y.Axundov adına Elmi-Tədqiqat Tibbi Profilaktika İnstitutu
biologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Fatma Hüseynova
V.Y.Axundov adına Elmi-Tədqiqat Tibbi Profilaktika İnstitutu
tibb üzrə fəlsəfə doktoru
PARAZİTAR XƏSTƏLİKLƏRİN ERKƏN DİAQNOSTİKASI
Xülasə
Ekzosomlar təxminən 30-120 nm ölçüdə olub, erkən endosomlardan formalaşır. Ekzosomlar müxtəlif xəstəliklərin biomarkeri kimi hələlik az öyrənilmiş diaqnostik və terapevtik vasitədir. Onların identifikasiyası patoloji prosesin erkən (həmçinin latent dövrdə) diaqnostikasına imkan vermiş olur. Ekzosomlar həmçinin az kliniki əlamətli və ya simptomsuz xəstəliklər üçün skrininq alətidir. Güman edilir ki, gələcəkdə ekzosomlar bir çox xəstəliklərin etiopatogenetik müalicəsini təmin edə biləcəklər.
Leyshmaniya parazitlərinin hüceyrəxarici vezikullardan istifadəsi infeksiyanın sahibin orqanizmində saxlanılması mexanizminin əsas hissəsidir. Bu həm də immun cavabın modulyasiyası üçün lazımdır. Son illərin tədqiqatları göstərmişdir ki, leyşmanioz əleyhinə terapiyanın səmərəliliyinin artırilması üçün ekzosomlardan istifadə edərək dərman molekullarının (nano-dərman) “ünvana” çatdırılması mümkündür.
Açar sözlər: ekzosom, leyşmaniya parazitləri, diaqnostika, mikrovezikullar, metalloproteaza, immunitet, modulyator
Shahla Aliyeva
Scientific Research Institute of Medical Prophylaxis named V.Y.Akhundov
PhD in Biology
Fatma Huseynova
Scientific Research Institute of Medical Prophylaxis named V.Y.Akhundov
PhD in Medicine
Early diagnosis of parasitic diseases
Abstract
Exosomes are approximately 30-120 nm in size and are formed from early endosomes. Exosomes as a biomarker for various diseases still remain a poorly understood diagnostic and therapeutic tool. Their identification makes it possible to diagnose the pathological process in the early stages (including in the latent period). Exosomes are also a screening tool for diseases with little or no clinical signs. It is believed that in the future, exosomes will be able to provide etiopathogenetic treatment for many diseases.
The use of extracellular vesicles by leishmaniasis parasites is a major part of the mechanism for maintaining infection in the host. It is also necessary to modulate the immune response. Recent studies have shown that exosomes can be used to deliver drug molecules (nanodrugs) to the “address” to increase the effectiveness of antileishmaniasis therapy.
Keywords: exosome, leishmania parasites, diagnostics, microvesicles, metalloprotease, immunity, modulator