DOI: https://doi.org/10.36719/2706-6185/28/25-29
AMEA Naxçıvan Bölməsi Tarix,
Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutu
QRİQORİAN KİLSƏSİNİN XARAKTERİ VƏ ERMƏNİLƏRİN HƏYATINDA ROLU
Xülasə
Ermənilərin Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları 2 əsrdən çoxdur ki davam etməkdədir. Kütləvi şəkildə XIX əsrdə Qafqaza köçürülən ermənilər Azərbaycanın tarixi İrəvan, Qarabağ və Naxçıvan bölgələrində yerləşdirilmişlər. Bu məqsədli olmuşdur. Məqsəd Azərbaycanla Osmanlı imperiyası arasında xristian bölgəsi formalaşdırmaq, türkləri bir-birinə bağlayan qardaşlıq bağlarını qoparmaq idi. Bu cür bir bölgənin yaradılması XIX-XX əsrlərdə dünya ağalığı uğrunda mübarizə aparan demək olar ki, bütün imperiyaların, xüsusən çar Rusiyası və Böyük Britaniyanın maraqlarına uyğun gəlirdi. Bu baxımdan ermənilərin və XX əsrin əvvəllərindən etibarən tarixi Qərbi Azərbaycan ərazilərində yaradılmış saxta Ermənistan dövlətinin Naxçıvan iddialarını heç də təsadüfi hesab etmək olmaz. Belə ki, ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülmələrindən sonra İrəvan və ətraf bölgələrin etnik tərkibini ciddi şəkildə dəyişdirməyə və bu bölgələri XX əsrin əvvəllərində erməni dövlətinin ərazisinə çevirmələrinə, Qarabağın dağlıq hissəsində kompakt rayonlar formalaşdırmalarına, alban irsini mənsimsəyib erməni irsi kimi təqdim etmələrinə baxmayaraq Naxçıvanda buna tam nail ola bilməmişdilər. Naxçıvan həm XIX əsrdə, həm XX əsrin əvvəllərində, həm sovet hakimiyyəti illərində erməniləşdiyməyə və Ermənistana ciddi şəkildə müqavimət göstərməyi bacarmış, tarixi türk yurdu kimi qalmışdı.
Açar sözlər: Azərbaycan, Qarabağ, Naxçıvan, Qriqoriyan kilsəsi, erməni iddiaları
Nurlana Aliyeva
Institute of History,
Ethnography and Archaeology of Nakhchivan branch of ANAS
aliyevanurlana71@gmail.com
The character of the Gregorian Church and its role in the life of armenians
Abstract
The territorial claims of Armenians against Azerbaijan have been going on for more than two centuries. Armenians who were moved to the Caucasusen masse in the 19s century were settled in the historical regions of Azerbaijan, Iravan, Karabakh and Nakhchivan. This was on purpose. The goal was to form a Christian region between Azerbaijan and the Ottoman Empire, to break the bonds of brotherhood that bind the Turks together. The creation of such a region was in the interests of almost all empires that fought for world domination in the 19s and 20s centuries, especially Tsarist Russia and Great Britain. From this point of view, the fake Nakhchivan claims of Armenian state, which was created in the territories of historical Western Azerbaijan since the beginning of the 20s century, cannot be considered accidental. So, despite the fact that after the Armenians were moved to the South Caucasus, they seriously changed the ethnic composition of Yerevan and the surrounding regions and turned these regions into the territory of the Armenian state at the beginning of the 20th century, formed regions, adopted the Albanian heritage and presented it as Armenian heritage, they were not able to achieve this in Nakhchivan. Nakhchivan was able to resist Armenianization and Armenia seriously both in the 19s and early 20s centuries, and during the years of Soviet rule, and remained a historical Turkish homeland.
Keywords: Azerbaijan, Karabakh, Nakhchivan, Gregorian Church, armenian`s claims