DOI: https://doi.org/10.36719/2789-6919/27/17-23
Günel Seyidzadə
Akademik Həsən Əliyev adına Naxçıvan Kənd Təsərrüfatı Elmi Tədqiqat İnstitutu
Aqrar elmlər üzrə fəlsəfə doktoru
Əli Quliyev
Akademik Həsən Əliyev adına Naxçıvan Kənd Təsərrüfatı Elmi Tədqiqat İnstitutu
Magistrant
GÖRÜNMƏZ ACLIQ
Xülasə
Dünyada insanların istifadə etdiyi qidalar təxminən 50 minə yaxındır ki, bunlardan 15 ədədi isə günlük qidamızın əsasını təşkil edir. Gündəlik rasionumuzda olan qidaların lif xüsusiyyətindən asılı olaraq aclıq hissi hiss etmirik. Lakin qidalı elementlərin gizli aclıq çatışmazlığı ilə üz-üzəyik.
Dünyanın fərqli coğrafi mövqeyindən asılı olaraq görünməz aclığın əlamətləri fərqlidir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin bu çatışmazlığa çox önəm verməməsi nəticəsində erkən ölümlərə, müxtəlif xəstəliklərə, ana bətnində olan uşaqların fiziki məhdudiyyətli doğulmasına, erkən yaşlanmaya, sümüklərin deformasiya uğraması kimi saysız əlamətləri saymaq olar. İnsan bədənində toplamda 94 kimyəvi maddə vardır ki, 61 ədədini yediyimiz qidalardan, 33 ədəd maddəni isə havadan, sudan, torpaqdan, qumdan və s. olmaqla alırıq. Bu elementlərdən hər hansı birinin olmaması digərlərinə əks təsir göstərir. Hazırda Respublikamızda da bu çatışmazlıqlar vardır və görünməz aclığa səbəb olan əsas faktor isə torpağın fiziki-kimyəvi xüsusiyyətləridir.
Açar sözlər: dünyada görünməz aclıq, Azərbaycanın torpaq xüsusiyyətləri, Azərbaycanda görünməz aclıq, biofortifikasyon (biozənginləşdirmə), bitkilərdəki qida elementlərinin antaqonistikası və sinerjikası
Nakhchivan Agricultural Scientific Research Institute n/a academic Hasan Aliyev
PhD in Agricultural sciences
Ali Guliyev
Nakhchivan Agricultural Scientific Research Institute n/a academic Hasan Aliyev
Master student
Invisible hunger
Abstract
The total number of foods we eat in the world is about 50 thousand. However, 15 of them are the basis of our daily food. We do not experience hunger depending on the fiber content of the food we eat daily.
However, we face a hidden hunger - the lack of nutrients. Signs of invisible hunger are different depending on the different geographical location of the world. As a result of improving countries not paying much attention to this deficiency, we can count numerous symptoms such as early deaths, various diseases, birth of children in the womb with physical limitations, early aging, and deformation of bones. There are a total of 94 chemical substances in the human body. We get 61 of them from the food we eat, and the rest 31 of them from the air, water, soil, sand, etc. The absence of any of these elements has a negative effect on the others. These problems are showing themselves also in Azerbaijan as well. The main factor that causes invisible hunger in Azerbaijan is the physical and chemical properties of the soil. Whether the soil of Azerbaijan being poor in terms of mineral substances or farmers' non-compliance with agrotechnical rules is the major cause of the invisible hunger.
Keywords: invisible hunger in the world, soil characteristics of Azerbaijan, invisible hunger in Azerbaijan, biofortification (biofortification), antagonism and synergy of nutrients in plants