DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/97/141-146
Aytac Zeynalova
Azərbaycan Dillər Universiteti
filologiya üzrə fəlsəf doktioru
“DİVAN ƏDƏBİYYATI” ANLAYIŞI ƏDƏBİ-NƏZƏRİ BAXIŞLAR MÜSTƏVİSİNDƏ
Xülasə
Əsasını daha çox lirik şeirlər təşkil edən divan ədəbiyyatı tematik motivlərinə, məzmun və mündəricəsinə görə çox rəngarəngdir divan ədəbiyyatının istər ideya-məzmun, istərsə də forma-sənətkarlıq məsələləri ilə əlaqədar olaraq xeyli sayda terminoloji problemləri də mövcuddur. Burada “divan ədəbiyyatı” ifadəsindən başlamış poetik fiqurların və kateqoriyaların adlandırılmasına qədər bir çox sözləri nümunə çəkmək mümkündür. Divan ədəbiyyatı” ifadəsi şərti anlayış olaraq əsasən orta çağ dövründə meydana çıxmış ədəbi-bədii nümunələrin sistemli toplusuna aid edilir. Beləliklə müstəqillik illərinin ilk onilliyində Azərbaycan filoloji fikrində məhz Türkiyə ədəbiyyatşünaslığının təsiri altında “divan ədəbiyyatı” anlayışı elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbul edilmişdir. Bu gün Azərbaycan ədəbiyyatında XIX əsrdən XX əsrin birinci yarısınadək mövcud olan və divan şeiri ənənələri əsasında yaranmış bütün ədəbi-bədii nümunələri “divan ədəbiyyatı” adı altında birləşdirmək mümkündür. Azərbaycan divan ədəbiyyatının görkəmli şairlərinin yaradıcılığında təsəvvüf təlimi ilə dini-irfani fikirlər qarışdırılaraq qeyri-müəyyənlik yaratmaqdadır.
Açar sözlər: divan, ədəbiyyat, anlayış, termin, mövzu, təsəvvüf, irfan
Aytac Zeynalova
Azerbaijan University of Languages
PhD in philology
Consept «Divan literature» in literary theoretical views
Abstract
The Divan literature, the basis of which are lyrical poems is a very colorful due to its thematic motifs, subjects and contents. But in the meantime it has a lot of terminology issues because of the idea-content or shape craft. Words such as “Divan literature” term including naming of poetic figures and categories can be mentioned as an example to this issue. Divan literature term is included to systematic collection of literary-artistic terms created in Medieval period. “Divan Literature” term was accepted by the scientific society during first years of independence with the influence of Turkish literary science. Today it’s possible to combine all literary artistic terms came from divan lyrics which were made between XIX and first half of XX centuries, under “Divan Literature” name. There can be some uncertainty. In works of famous poets of Azerbaijan Divan literature due to mixing of Sufism teaching with religious Irfan thinking.
Keywords: divan, literature, conception, the term, topic, sufism, irfan