Məhəmməd Tağı Sidqinin “Müxtəsər coğrafiya risaləsi” əsərində maraq doğuran terminlər

Müxtəlif tarixi mərhələlərdə Azərbaycanda xalqımızın çeşidli yönlərdən, o cümlədən ana dili və maarif sahəsində inkişaf etməsi üçün çalışan çox sayda şəxsiyyətlər olmuşdur. Azərbaycan xalqının ziyalıları, ixtisasından aslı olmayaraq, əsas fəaliyyət sahəsi ilə birlikdə ana dilinin inkişafı və saflığı uğrunda imkan daxilində və bacardıqları qədər mübarizə aparmış, bu baxımdan müəyyən qədər əmək sərf etmişlər. Belə ziyalılardan biri də maarifçi, şair, nasir və publisist, pedoqoji fikir tariximizdə müstəsna yeri və rolu olan Məhəmməd Tağı Sidqidir. Elmi üslub XIX əsr Azərbaycan ədəbi dilində tam şəkildə formalaşmamışdı. Ona görə də bu dövrdə meydana çıxan dilimizə aid elmi əsərlərdə, “Əkinçi” qəzetində dilimizin termin mənbələri ilə əlaqədar ciddi iş aparılırdı. M. T. Sidqinin Azərbaycan dilinin terminoloji sisteminin yaradılması sahəsində özünəməxsus rolu olmuşdur.

M. T. Sidqi terminlərin işlədilməsinə diqqətlə yanaşmış, onların asan qavranılması üçün dilin bütün imkanlarından istifadə etmişdir. Ümumiyyətlə, o, həmvətənlərinin modernləşməsini zamanın tələbi olaraq görmüş, bu səbəbdən yeni nəsillərin elmi biliklərə yiyələnməsini vacib saymış, dünya elminə inteqrasiya üçün Azərbaycan dilinin terminlərlə zənginləşməsinə xüsusi önəm vermişdir. Təqdirəlayiq haldır ki, pedaqoq-şair termin yaradıcılığını, ilk növbədə, dilin öz daxili imkanları hesabına həll etməyə çalışmışdır.

Açar sözlər: Məhəmməd Tağı Sidqi, termin, izafət tərkibi, sintaktik üsul, yaradıcılıq, milli mənşə, leksik vahid

Gunay Alakbarova

Nakhchivan State University

elekberovagunay30@gmail.com

Interesting Terms in Mahammad Tagi Sidgi's
"Concise Geography Treatise"

Abstract

At different historical stages, there have been many personalities who worked for the development of our people in different ways, including in the field of mother tongue and education in Azerbaijan. The intellectuals of the Azerbaijani people, regardless of their specialization, fought for the development and purity of their mother tongue as much as they could, and spent a certain amount of work in this regard. One of such intellectuals is Mahammad Taghi Sidgi, an educator, poet, writer and publicist, whose pedagogic thought has an exceptional role in our history. The scientific style was not fully formed in the literary language of the 19th century Azerbaijan. Therefore, in the scientific works related to our language that appeared in this period, in the "Akinchi" newspaper, he did serious work on the sources of terms of our language. M. Sidgi had a unique role in the creation of the terminological system of the Azerbaijani language. M. T. Sidgi carefully approached the use of terms and used all the possibilities of the language for their easy understanding. In general, he saw the modernization of his compatriots as the need of the hour, therefore he considered it important for the new generations to acquire scientific knowledge, and he attached special importance to the enrichment of the Azerbaijani language with

terms for integration into world science. It is commendable that the teacher-poet tried to solve the creation of the term first of all at the expense of the language's own internal capabilities.

Keywords: Mahammad Taghi Sidgi, term, adjective composition, syntactic method, creativity, national origin, lexical unit

MƏQALƏNİ YÜKLƏ [459.04 Kb] (yüklənib: 6)

Onlayn bax

Baxış: 24

Redaktə et