Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық

қазақ-түрік университеті

Әдебиеттану ғылымында әдеби жанр термин ретінде екі мағынада қолданылатыны баршаға аян. Әдебиеттің тектері – эпос, лирика, драма; ал әңгіме, роман, баллада, поэма, комедия, трагедия, т.б. әдебиеттің түрлері ретінде аталады. Дәл осы сипатта сатира жанрын да тек ретінде атап, мысал, фельетон, пародия, эпиграмма сияқты сатиралық сипаты бар жанрларды түр ретінде қарастырған ғалымдардың зертеулеріне тоқталмақпыз. «Сатира» атауы туралы кеңестік дәуірде Я.Эльсберг, А.П.Квят­ковский, Д.Николаев, Л.Ф.Ершов, У.Гуральник т.б. ғалымдар арнайы қарастырды. Кейінгі әдебиет зерттеушілері де сатираны әдебиеттің бір тегі, [1, 128б.] деп түсіндіреді. Бұған дау шылар да бар. Мәселен, М.Тілеужанов «Сатиралық термин төңірегінде» деген мақаласында «Кейбір әдебие­тші­лер сатираны жанр дейді, біз бұған қосылмаймыз»[2]-деген пікір білдіреді.

Қазақ әдебиетінде сатираның жанр ретінде тек те, түр де бола алатынын қазақ сатира зерттеушісі Т.Қожакеев «Сатиралық жанрлар», «Сатира – күштілер қаруы», «Сатира – тәрбие құралы», «Сатира негіз­дері» деген еңбектерінде арнайы зерттеу жасап, ғылыми нақты дәлелдермен тұжырым жасады.