https://doi.org/10.36719/2789-6919/40/99-104
Türkan Əhədova
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti
magistrant
https://orcid.org/0009-0002-2251-7847
Laya istilik təsiri ilə neftveriminin artırılması üsulu
Xülasə
Bu elmi məqalə, neft yataqlarında istilik təsiri texnologiyalarının neftveriminin artırılmasındakı rolunu və iş prinsipini dərindən tədqiq edir. Laylara istilik tətbiq edilməsi prosesində baş verən fiziki-kimyəvi dəyişikliklərə əsaslanaraq, temperatur artdıqca neftin özlülüyünün azaldığı və fazalararası səthi gərginliyin zəiflədiyi müşahidə olunur. Bu dəyişikliklər, neftin daha asan axışını təmin edərək, istehsalın artırılmasına kömək edir. Beləliklə, 200-250°C temperatur diapazonunda neftin özlülüyü bir neçə dəfə, səthi gərginlik isə 2-3 dəfə azalır, bu da neftin daha rahat çıxarılmasına imkan verir.
Məqalədə, həmçinin, istilik təsiri üsullarının müxtəlif növləri təqdim edilir, o cümlədən lay daxili yanma, isti su və buxar vurulması kimi texnologiyalar da yer alır. Tədqiqatın nəticələri göstərir ki, bu üsullarla neft verimini 10-40% arasında artırmaq mümkündür. Bu texnologiyalar neftin çıxarılmasının səmərəliliyini artırmaqla yanaşı, ətraf mühitə təsirləri də minimuma endirir.
İstilik təsirinin neft yataqlarında necə işlədiyini anlamaq üçün, məqalədə bu proseslərin riyazi modelləşdirilməsi də təhlil olunur. İstilik yayılmasının proqnozlaşdırılması üçün diferensial tənliklər və ədədi həll üsulları istifadə edilir. İstilik təsirinin təsirini modelləşdirmək üçün sərhəd tərs məsələlərinin həlli metodları tətbiq edilir ki, bu da praktiki tətbiqlərdə istilik proseslərinin daha dəqiq qiymətləndirilməsinə imkan verir.
Açar sözlər: neft hasilatı, istilik təsiri, neftverimi, riyazi modelləşdirmə, sərhəd tərs məsələləri, istilik yayılması, neftin özlülüyü, fazalararası səthi gərginlik