https://doi.org/10.36719/2663-4619/112/154-157
Ənvər Mizanfarlı
Azərbaycan Texniki Univeristeti
magistrant
https://orcid.org/0009-0006-8028-6628
prof.anvar2013@gmail.com
Adaptiv honeypot şəbəkələri: kiber təhlükəsizlikdə yeni yanaşma
Xülasə
Müasir kiber hücumların mürəkkəbliyi və miqyası artdıqca, ənənəvi təhlükəsizlik mexanizmləri, xüsusilə statik honeypot sistemləri yeni və mürəkkəb hücumlara qarşı yetərsiz qalır. Adaptiv honeypot şəbəkələri dinamik uyğunlaşma xüsusiyyətləri ilə kiber təhlükəsizlik sistemlərini daha effektiv edir. Bu məqalədə adaptiv honeypotların əsas prinsipləri, işləmə mexanizmləri, tətbiq sahələri və üstünlükləri araşdırılır. Adaptiv honeypotların əsas funksiyası hücumları analiz edərək real vaxt rejimində tənzimlənmək və təhdid modelinə uyğunlaşmaqdır. Bu texnologiyalar hücumçuların metodlarını öyrənərək yeni strategiyalar hazırlamağa imkan yaradır. Korporativ şəbəkələr bulud xidmətləri və IoT cihazlarının təhlükəsizliyində mühüm rol oynayır. Bundan əlavə, adaptiv honeypotlar kiber hücumların erkən aşkarlanmasına və onlara qarşı qabaqlayıcı tədbirlərin görülməsinə kömək edir. Süni intellekt və maşın öyrənmə metodlarının tətbiqi bu texnologiyaların daha da gücləndirilməsini təmin edəcək. Gələcəkdə adaptiv honeypot sistemlərinin inkişafı kiber təhlükəsizlik strategiyalarının əsas elementlərindən birinə çevriləcək və müxtəlif hücum vektorlarına qarşı daha çevik müdafiə təklif edəcəkdir. Adaptiv honeypotlar təhlükəsizlik ekspertlərinə real hücum ssenarilərini öyrənmək və gələcəkdə daha güclü müdafiə sistemləri hazırlamaq imkanı yaradır. Bu sistemlər eyni zamanda kiber təhdidlərin qlobal səviyyədə izlənilməsinə və qarşısının alınmasına töhfə verə bilər. Müxtəlif təşkilatlar və dövlət qurumları üçün bu texnologiyanın əhəmiyyəti durmadan artır.
Açar sözlər: adaptiv honeypot, kiber təhlükəsizlik, təhdid aşkarlanması, dinamik müdafiə, süni intellekt, maşın öyrənmə, hücum analizi