DOI: https://doi.org/10.36719/2706-6185/46/122-129
Abdullah Drici
Bordj Bou Arreridj Universiteti Mohamed El Bachir El Ibrahimi
https://orcid.org/0009-0000-4305-9529
abdellah.drici@univ-bba.dz
Beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatlarının qeyri-beynəlxalq silahlı
münaqişələrdə beynəlxalq humanitar hüquq qaydalarının və insan
hüquqlarının müdafiəsi və təşviqində rolu
Xülasə
Bu sənəd beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatlarının (BQT) beynəlxalq humanitar hüququn (BHH) və qeyri-beynəlxalq silahlı münaqişələrdə (QBSM) insan hüquqlarının təşviqində və qorunmasında rolunu araşdırır. BQT-lər BHH-yə riayət olunmasının monitorinqində, insan hüquqları standartlarının həyata keçirilməsini müdafiə etməkdə və humanitar yardım göstərməkdə mühüm rol oynayır. Tədqiqat BQT-lərin pozuntuları aradan qaldırmaq və günahkarları məsuliyyətə cəlb etmək üçün Avropa, Amerika və Afrika insan hüquqları sistemləri də daxil olmaqla, regional insan hüquqları mexanizmləri ilə necə əlaqə saxladığını araşdırır. Bundan əlavə, tədqiqat BQT-lərin təcrübə təmin etməklə, kölgə hesabatlarını dərc etməklə və BHH-ni gücləndirmək üçün milli və beynəlxalq təşəbbüsləri dəstəkləməklə hüquqi və institusional islahatlara töhfələrini vurğulayır. Hüquqi vəkillikdən başqa, BQT-lər birbaşa humanitar müdaxilədə də əsas rol oynayırlar. Onlar məhbus mübadiləsini, tibbi yardımı və mülki müdafiə səylərini asanlaşdırır, silahlı münaqişələrin təsirini azaltmağa kömək edirlər. Sənəd daha sonra BQT-lərin hərbi qulluqçular və mülki şəxslər arasında BHH haqqında məlumatlılığın yayılmasında səylərini müzakirə edir, hüquqi təhsil və təlimin vacibliyini vurğulayır. Bu töhfələrə baxmayaraq, BQT-lər dövlət müqaviməti, maliyyə məhdudiyyətləri və onların effektivliyinə mane olan siyasi məhdudiyyətlər də daxil olmaqla əhəmiyyətli problemlərlə üzləşirlər. Nəticələr BHH və insan hüquqlarının müdafiəsini gücləndirmək üçün BQT-lər, milli hökumətlər və beynəlxalq institutlar arasında əməkdaşlığın gücləndirilməsinin zəruriliyini vurğulayır. Münaqişə şəraitində hüquqi standartlara daha geniş uyğunluğu təmin etmək üçün təhsilə, siyasət islahatlarına və icra mexanizmlərinə daha çox diqqət yetirilməlidir.
Açar sözlər: beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatları, insan hüquqları, beynəlxalq humanitar hüquq, silahlı münaqişə, hüquqi vəkillik, humanitar yardım