DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/115/238-241
Gülnur Seyidəliyeva
Bakı Slavyan Universiteti
https://orcid.org/0009-0002-5485-3829
seyideliyevagulnur1@gmail.com
Dünyanın dil mənzərəsi — GMF-lərin əsas quruluşunu formalaşdıran
Folklore qaynaqlarından biri kimi
Xülasə
Azərbaycan dilindəki qohumluq terminlərinin frazeoloji vahidlərin formalaşmasındakı rolu və onların daşıdığı əlavə semantik çalarlar geniş şəkildə təhlil olunur. Müəllif göstərir ki, bu terminlər yalnız ailə münasibətlərini deyil, eyni zamanda xalqın etnomədəni dünyagörüşünü, sosial münasibət sistemini və dilin konnotativ potensialını ifadə edir. “Pişiyimiz oğlan doğub”, “igid oğul dayıya oxşayar”, “vuran igid dayısına əyilməz” kimi ifadələr vasitəsilə oğul/dayı obrazlarının gender yönlü və istehsalı mənalarda necə istifadə edildiyi izah olunur. Məqalədə avunkulat – anaxətli ailə modeli – anlayışı da xüsusi yer tutur. Türk xalqlarında, o cümlədən azərbaycanlılarda dayının sosial və psixoloji nüfuzu, onun ailə münasibətlərindəki rəhbər funksiyası bu modelin qalığı kimi təqdim olunur. Qohumluq terminləri həm də sabit birləşmələrdə milli-mədəni dəyərləri və keçmiş ictimai münasibətləri əks etdirir. Müəllifin fikrincə, bu terminlər Azərbaycan dilində ayrıca bir semantik sahə formalaşdıraraq frazeoloji sistemin zənginliyini və dilin etnolingvistik xüsusiyyətlərini üzə çıxarır.
Açar sözlər: dünya, dil, termin, frazeologizm, folklor, qadın, kişi