DOI: https://doi.org/10.36719/2706-6185/46/24-31
Ülkər Məmmədzadə
Bakı Dövlət Universiteti
tarix üzrə fəlsəfə doktoru
https://orcid.org/0000-0003-2018-7389
ulkar_m23@hotmail.com
Heydər Əliyev dövründə regional dövlətlərlə münasibətlər
Xülasə
Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərliyi dövründə (1993–2003) ölkənin xarici siyasəti regional güclərlə qlobal aktorlar arasında strateji tarazlıq aktı ilə formalaşmışdır. Heydər Əliyev Azərbaycanın suverenliyini müdafiə etməyə, onun müstəqilliyini Rusiya və İranın təsirindən qorumağa, geosiyasi mövqelərini möhkəmləndirmək üçün onun enerji resurslarından istifadə etməyə çalışırdı. Rusiya ilə münasibətlər mürəkkəb idi; həm əməkdaşlıq, həm də ehtiyatlı müstəqilliyi əhatə edirdi. Türkiyə ilə əlaqələr xüsusilə güclü idi və ortaq mədəni, dini və strateji maraqlara, xüsusilə enerjiyə əsaslanırdı. Azərbaycan Qərblə əlaqələrini istiqamətləndirərkən regional həssaslıqları idarə etdiyi üçün İranla münasibətlərdə ehtiyatlı davranıb. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi Ermənistanla münasibətlərdə mühüm məsələ olaraq qaldığı halda, Gürcüstan enerji keçidində və geosiyasi uyğunlaşmada strateji tərəfdaşa çevrilib. Azərbaycan həmçinin Mərkəzi Asiya ilə əlaqələrini gücləndirib və enerji ixracını və beynəlxalq dəstəyi təmin etmək üçün Qərblə daha sıx əlaqələr qurmağa can atıb. Əliyevin xarici siyasəti faktiki olaraq Azərbaycanı yüksələn regional güc kimi mövqeləndirdi; iqtisadi artıma, enerji təhlükəsizliyinə və mürəkkəb regional mühitdə zərif tarazlığın qorunmasına diqqət yetirib.
Açar sözlər: Azərbaycan, Türkiyə, Heydər Əliyev, ümummilli lider, Qafqaz