DOI: https://doi.org/10.36719/2706-6185/46/82-86
Nəzrin İsmayılova
Bakı Slavyan Universiteti
doktorant
https://orcid.org/0009-0002-2848-8231
n_ismayilova@internet.ru
Hiperbolanın dilin srukturu və ifadə vasitələri ilə əlaqəsi
Xülasə
Bu məqalə hiperbolanın dilçilik və üslub baxımından mahiyyətini araşdırır və onun metafora, təşbeh, istehza, alliterasiya, assonans, anafora və epifora kimi digər ifadə vasitələri ilə qarşılıqlı əlaqəsinə diqqət yetirir. Hiperbola, adətən emosional və ya ritorik təsiri artırmaq üçün istifadə olunan mübaliğə forması kimi tanınsa da, onun digər üslubi vasitələrlə əlaqəsi dil daxilində daha mürəkkəb və çoxşaxəli funksiyalara malik olduğunu göstərir. Tədqiqatda hiperbolanın təsnifatı ilə bağlı müxtəlif elmi baxışlar təhlil olunur: bəzi nəzəriyyəçilər onu bədii xarakterinə görə metafora ilə əlaqələndirir, digərləri isə qeyri-mətnlilik və ziddiyyətli xüsusiyyətlərinə görə istehza ilə eyniləşdirirlər. Təhlillər göstərir ki, hiperbola fonetik və struktur vasitələrlə birləşdirildikdə, prosodik təsiri, emosional gücü və estetik dəyəri artır — xüsusilə ritorik, bədii və yumoristik kontekstlərdə. Azərbaycan və ingilis nitq nümunələri üzərindən verilmiş misallar hiperbolanın üslubi məna formalaşmasındakı mühüm rolunu və canlı, inandırıcı və bəzən də gülməli ifadələrin yaradılmasında verdiyi töhfəni ön plana çıxarır. Nəticələr göstərir ki, hiperbola tək bir fiqur kimi deyil, digər üslubi vasitələrlə qarşılıqlı təsirdə güc qazanan dinamik bir elementdir.
Açar sözlər: hiperbola, üslub vasitələri, metafora, istehza, təşbeh, alliterasiya, anafora, prosodiya, yumoristik mətnlər, ritorik vurğu