Bakı Dövlət Universiteti

Şüurlu fərqindəlik və qəbul terapiyası koqnitiv terapiyanın üçüncü dalğası olaraq tanınır. Təcrübə ilə dəstəklənən və  şüurlu fərqindəlik və qəbula əsaslanan müdaxilələr  qəbul və öhdəlik terapiyasına, diyalektik davranış terapiyasına şamil olur. Şüurlu fərqindəliyə əsaslanan koqnitiv terapiya zehniliyə əsaslanan stresin azalmasına xidmət edir.  Üçüncü dalğaya aid olan psixoterapiya əsasən koqnitiv psixoterapiyadan bəhrələnir və şərqi mənəvi ənənələri özündə birləşdirirərək meditasiya üsulları da daxil olmaqla ənənəvi koqnitiv davranışlara düşüncəli baxışlar formalaşdırır. Koqnitiv davranış terapiyasının üçüncü dalğası asılılıq  davranışlarını həyata qaytarmaq və vəziyyətini araşdırmağa şamil olur ki, psixoaktiv maddələrə asılılıq onlardan biridir. Hazırki araşdırma işi təhlil və analitik yanaşma ilə praktiki məqsədlə terapevtik təsirləri araşdırmanın ardınca qəliz asılılıq davranış teapiyasının üçüncü dalğasında qərar tutur. Burada asılılq davranışlarına hakim olan psixoterapiyanın üçüncü dalğası ilə yanaşı psixoterapiyanın üçüncü dalğasının (ACT), birinci  və ikinci dalğasının (CBT) müsbət davranışları ilə əvəz etməklə mənfi asılılıq müalicəsinə də aydınlıq gətirildi. Asılılıq analizi və koqnitiv asılılıq müalicəsi böyük əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdəndir. Psixoaktiv maddələrdən asılılıq müalicəsinin əsas mərhələlərindən biri də yenidən belə zərərli vərdişə qayıdışın qarşısını almaqdır ki, bu   psixoterapiyanın üçüncü dalğası ilə müəssər olur. 

Açar sözlər: psixoterapiya, koqnitiv davranış terapiyasının üçüncü dalğası, psixoaktiv maddə asılılığı

Therapies based on mindfulness and acceptance are known as CBT’s third wave. Interventions based on mindfulness and acceptance which are backed by evidence and experience include acceptance and commitment therapy, dialectic behavior therapy, mindfulness based cognitive therapy, mindfulness based stress reduction. Third wave of psycho therapies are mainly sprung from cognitive behavioral psycho therapies and with a mixture of spiritual traditions from east, such as meditation techniques and witness thought with classic cognitive behavior therapy is formed. Third wave of cognitive behavior therapy include new approaches through care and renewal of addictive behaviors such as addiction to drugs. New research which a descriptive and analystic approach and with an applimental goal seeks inspection of the therapy’s effects based on third wave in the treatment of complicated addictive behaviors. New research looks into not only psychotherapy of the third wave on addictive behavior, but also the differences between third wave (ACT) and first and second waves(CBT) in the treatment method of negative addiction with substitution of positive behaviors. Psychoanalysis and cognitive therapy addiction is of high importance and is one of main processes in addiction treatment, prevention of relaps and rehabilitation with application of third wave psychotherapy.