DOI: https://doi.org/10.36719/2789-6919/25/10-13
Günel Hacalıyeva
Azərbaycan Dillər Universiteti
TÜRKİYƏ - İRAN MÜNASİBƏTLƏRİNƏ RETROSPEKTİV BAXIŞ:
(XVI-XX ƏSRLƏR)
Xülasə
Türkiyə və İran zəngin tarixi və uzunmüddətli dövlətçilik ənənələri olan ölkələrdir. 1939-cu ildə iki ölkə arasında imzalanmış Qəsri-Şirin sülh müqaviləsi bu iki ölkə arasındakı müharibəyə son qoymuş və bu günə kimi sabit, dəyişməyən Türkiyə-İran sərhədini müəyyən etmişdir, çünki bundan sonra iki ölkə arasında heç bir müharibə baş verməmişdir. Türkiyə və İran yaxın coğrafiyanı, mədəniyyəti, ənənələri bölüşürlər. Türkiyə və İran təmas sərhədinə malikdirlər, onların ərazisi Mərkəzi Asiya, Cənubi Qafqaz, Balkanlar, Cənubi Asiya üçün körpü rolunu oynayır. Hər iki dövlət bir-birilə daim rəqabət aparan, hegemonluq tarixinə sahib böyük imperiyaların varisləridirlər. Hər iki ölkənin hal-hazırda əhalisi 80 milyon nəfər təşkil edir. Əhali tərkibcə multietnikdir. İran əhalisinin 35 milyonunu Türkiyə türkləri ilə eyni etnik identikliyə sahib Cənubi Azərbaycan türkləri təşkil edir. Hər iki ölkədə kürd etnik milli azlığı çoxluq təşkil edir.
Açar sözlər: Türkiyə, İran, Yaxın Şərq, Suriya münaqişəsi, milli təhlükəsizlik, rəqabət, əməkdaşlıq, ABŞ, Rusiya
Gunel Hajaliyeva
Azerbaijan University of Languages
Retrospective view on Turkey-Iran relations
(XVI-XX centuries)
Abstract
Turkey and Iran are countries with a rich history and long traditions of statehood. The Gasri-Shirin Peace Treaty, signed between the two countries in 1939, ended the war between the two countries and defined the stable, unchanging Turkey-Iran border to this day, as no war has taken place between the two countries since then. Turkey and Iran share close geography, culture, and traditions. Turkey and Iran have a contact border, their territory serves as a bridge for Central Asia, the South Caucasus, the Balkans, and South Asia. Both states are the heirs of great empires with a history of hegemony that constantly competes with each other. Currently, the population of both countries is 80 million. The population is multi-ethnic. 35 million of Iran's population is made up of South Azerbaijani Turks, who have the same ethnic identity as Turkish Turks. The Kurdish ethnic minority is the majority in both countries.
Keywords: Turkey, Iran, Middle East, Syrian conflict, national security, competition, cooperation, USA, Russia