QEYRİ-İNFEKSİON XƏSTƏLİKLƏRİN PROFİLAKTİKASININ NÖVLƏRİ VƏ XÜSUSİYYƏTLƏRİ

Məqalədə qeyri - infeksion xəstəliklərin epidemiologiyasına dair qısa məlumatlar verilmiş və bu xəstəliklərin profilaktikasının növləri və xüsusiyyətləri haqqında məlumatlar paylaşılmışdır. Xəstəliyin inkişaf mərhələlərinə uyğun olaraq profilaktikanın 4 səviyyələri ayırd edilir: primordial, birincili, ikincili və üçüncülü. Primordial profilaktikanın məqsədi - sosial-iqtisadi amillər və mədəni səviyyə ilə şərtlənmiş davranış komponentlərinin əmələ gəlməsinin qarşısının alınması və ləğv edilməsidir.

Birincili profilaktika 2 strategiyanı nəzərdə tutur – onlar çox vaxt bir-birini tamamlayırlar və etiologiyanın aspektlərini əks etdirirlər. İkincili profilaktika xəstələrin müalicəsinə istiqamətlənmiş və müalicə və diaqnostikanın vaxtında aparılması yolu ilə xəstəliklərin daha ağır fəsadlarının tezliyini azaltmağa yönlənmişdir. Həm inkişaf etmiş ölkələrdə, həm də inkişaf etməkdə olan ölkələrdə üçüncülü profilaktika ayrılıqda hər bir şəxsin rifahına və ailə gəlirinə əhəmiyyətli təsir göstərə bilər. Üçüncülü profilaktika artıq baş verən xəstəliyin ağırlaşmalarının inkişafının ləngidilməsinə yönəldilmişdir və o, özündə terapevtik və reabilitasion təbabətin mühüm aspektlərini əks etdirir.

Açar sözlər: epidemiologiya, profilaktika, qeyri-yoluxucu xəstəliklər, diaqnostika, epidemioloji aspektlər, epidemioloji nəzarət

Khatira Khalafli

Azerbaijan Medical University

PhD in medicine

[email protected]

Flora Taghiyeva

Azerbaijan Medical University

PhD in medicine

[email protected]

Bayram Asadov

Azerbaijan Medical University

PhD in medicine

[email protected]

Leyla Ahmadzadeh

Azerbaijan medical university

PhD in medicine

[email protected]

Dasta Gasimova

Azerbaijan Medical University

qasimova[email protected]

Types and characteristics of prevention of non-infectious diseases

Abstract

The article provides brief information on the epidemiology of non-infectious diseases and shares information on the types and features of the prevention of these diseases. According to the stages of development of the disease, 4 levels of prevention are distinguished: primordial, primary, secondary and tertiary. The goal of primordial prevention is to prevent and eliminate the formation of behavioral components conditioned by socio-economic factors and cultural level.

Primary prevention involves 2 strategies – they often complement each other and reflect aspects of etiology. Secondary prevention is aimed at treating patients and reducing the frequency of more serious complications of diseases through timely treatment and diagnosis. In both developed and developing countries, tertiary prevention can have a significant impact on individual well-being and family income. Tertiary prevention is aimed at slowing the progression of complications of an already occurring disease, and it reflects important aspects of therapeutic and rehabilitative medicine.

Keywords: epidemiology, prevention, non-infectious diseases, diagnostics, epidemiological aspects, epidemiological control

MƏQALƏNİ YÜKLƏ [505,3 Kb] (yüklənib: 17)

Onlayn bax

Baxış: 77