https://doi.org/10.36719/2663-4619/105/9-15
Firədun İbrahimov
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Şəki filialı
pedaqoji elmlər doktoru
firedun52@gmail.com
Mehriban Kərimova
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Şəki filialı
kerimova.mexriban@mail.ru
Ümumtəhsil məktəblərinin V siniflərində “Natural ədədlər. Say sistemləri. Çoxrəqəmli ədədlər” mövzusu üzrə materialların mənimsədilməsi texnologiyası
Xülasə
Məqalədə ümumtəhsil məktəblərinin V siniflərində riyaziyyat fənninin məzmununda özünə yer alan “Natural ədədlər. Say sistemləri. Çoxrəqəmli ədədlər” mövzusu üzrə materialların tədrisi prosesində şagirdlərin subyektinə çevrilməsi nəzərdə tutulan bacarıqların mündəricəsi təqdim edilmişdir. Sözügedən bacarıqların formalaşmasında “imkandaşıyıcılıq funksiyası”nı daşıyan məzmun elementlərinin “Natural ədədlər. Say sistemləri. Çoxrəqəmli ədədlər” mövzusunda mövcudluğuna və bunların şagirdlərin idrakında hərəkət halına gətirilməsi (“hərəkət-imkan-yeni keyfiyyət” paradiqmasına adekvat) texnologiyasına diqqət yönəldilir. “Natural ədədlər. Say sistemləri. Çoxrəqəmli ədədlər” mövzusunda transformasiya olunan elementlərin “Sistem-struktur” dialektik yanaşmaya əsaslanmaqla “Say sistemləri, Çoxrəqəmli ədədlər”, “Çoxrəqəmli ədədlərin yuvarlaqlaşdırılması”, “Natural ədədlər və ədəd oxu”, “Çoxluqlar. Venn diaqramının tətbiqi ilə məsələ həlli”, “Natural ədədlər üzərində toplama və çıxma”, “Vurma əməli və onun xassələri”, “Yuvarlaq ədədlərlə vurma. Təxmini hasil”, “Çoxrəqəmli ədədlər üzərində vurma əməli”, “Çoxrəqəmli ədədlər üzərində bölmə əməli”, “Əməllər sırası” altmövzuları üzrə sistem halına gə-tirilməsi məqsədəuyğun sayılır. Diqqətə çatdırılır ki, şagirdlər tərəfindən təqdim olunan məzmun elementlərinin mənimsənilməsi üçün tədris prosesinin təşkili və idarə edilməsi vasitəsi rolunu oynayan tapşırıqlar (sual, məsələ, çalışma) sistemi mövzularda icrası tələb olunan feilləri ehtiva etməlidir. İşin məzmununda həmin qəbildən olan tapşırıq nümunələri özünə yer alır.
Açar sözlər: ədəd, çoxrəqəmli ədəd, say sistemləri, əməllər sırası, yuvarlaq ədəd, yuvarlaqlaşdırma, təxmini hasil
Firadun Ibrahimov
Sheki branch of Azerbaijan State Pedagogical University
Doctor of Pedagogical Sciences
firedun52@gmail.com
Mehriban Karimova
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Şəki filialı
kerimova.mexriban@mail.ru
Technology of Mastering Materials on the Topic "Natural Numbers. Number Systems. Multi-Digit Numbers" in Grades V of Secondary Schools
Abstract
In the article, the content of the Mathematics course in grade V of general education schools is also included "Natural numbers. Number systems. Multi-digit numbers" the content of the skills that are intended to become a subject of students in the process of teaching materials on the subject is presented.
In the formation of these skills, the elements of content that carry the capacity function are "Natural numbers. Number systems. Multi-digit numbers” and technologies of their transformation into action (adequate to the paradigm of “action-opportunity-new quality”) in the cognition of students.
“Natural numbers. Number systems. Multi-digit numbers” based on a dialec-tical approach to the “System-structural” analysis of transformable elements on the topic of “Number systems. Multi-digit numbers. Rounding multi-digit numbers”, “Natural numbers and reading numbers”, “Multiples. Solving the problem using the Venn diagram”, “Addition and subtraction over natural numbers”, “Multiplication operation and its properties”, “Multiplication by round numbers. Approximate out-put”, “Operation of multiplication by multi-digit numbers”, “Operation of division by multi-digit numbers”, “Procedure of actions” it is considered advisable to transfer to the system by subtopics.
Attention is drawn to the fact that in order for students to assimilate the pre-sented content elements, the task system (question, task, exercise), which act as a means of organizing and managing the educational process, must contain verbs that require completion in subjects. The content of the work includes examples of tasks in that format.
Keywords: numbers, multi-digit numbers, number systems, order of actions, rounded numbers, rounding, approximate output