Məqalədə epidemik prosesin mərhələli dəyişikliklərində sosial və təbii şəraitin tənzimləyici əhəmiyyətinə dair qısa məlumatlar verilmiş və son illər bu problemin öyrənilməsi üzrə əldə edilən uğurlar və təcrübə paylaşılmışdır. Epidemik prosesin təzahürü müxtəlif əhali qruplarında, ərazi və zaman daxilində xəstəliyin strukturuna və intensivliyinə görə fərqlənir. Epidemik prosesin tənzimlənməsi (özünütənzimləmə) əks əlaqə əsasında fəaliyyət göstərən parazit törədici və insan –sahib populyasiyalarının genotipik və fenotipik cəhətdən müxtəlif olan və daim dəyişən, bir-birilə qarşılıqlı əlaqədə olan sistem vasitəsilə təmin edilir. Epidemik prosesin mərhələli inkişafı – parazit və sahib populyasiyasının dəyişən sosial və təbii şəraitlərdə bir-birinə təsirinin nəticəsidir. Ayrı-ayrı törədici növlərinin ekoloji əlamətlərinin müxtəlifliyi parazitar sistemin qanunlarının dövri dəyişikliyinin çoxcəhətliliyini müəyyən edir.

Açar sözlər: epidemiologiya, profilaktika, qeyri-infeksion xəstəliklər, diaqnostika, yoluxucu xəstəliklər, epidemioloji aspektlər, epidemioloji nəzarət

Khatira Khalafli

Azerbaijan Medical University

Doctor of Philosophy in Medicine

khalafli@mail.ru

Maharram Niftullayev

Azerbaijan Medical University

Doctor of Medical Sciences

mniftullayev@gmail.com

Elman Vahabov

Azerbaijan Medical University

Doctor of Philosophy in Medicine

vahabovelman@gmail.com

Javanshir Rahimov

Azerbaijan Medical University

Doctor of Philosophy in Medicine

javanshir.rahimov@mail.ru

Dasta Gasimova

Azerbaijan Medical University

qasimovadasta@gmail.com

Regulatory Significance of Social and Natural Conditions

in Stage Changes of the Epidemic Process

Abstract

In the article, brief information on the regulatory importance of social and natural conditions in the gradual changes of the epidemic process was given, and the successes and experience gained in the study of this problem in recent years were shared. The manifestation of the epidemic process differs according to the structure and intensity of the disease in different population groups, territory and time. The regulation (self-regulation) of the epidemic process is provided by the genotypically and phenotypically diverse and constantly changing, interacting system of parasite causative and human – host populations acting on the basis of feedback. Staged development of the epidemic process – parasite and host populations it is the result of the influence of life on each other in changing social and natural conditions. The diversity of the ecological features of individual types of causative agent determines the multifacetedness of the periodic change of the laws of the parasitic system.

Keywords: epidemiology, prevention, non-infectious diseases, diagnostics, infectious diseases, epidemiological aspects, epidemiological control

MƏQALƏNİ YÜKLƏ [620.68 Kb] (yüklənib: 40)

Onlayn bax

Baxış: 131

Redaktə et