Arxiv
QƏDİM DİYAR 2025
DOI: https://doi.org/10.36719/2706-6185/53/47-51
Fatimə Vəliyeva
Bakı Slavyan Universiteti
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
https://orcid.org/0000-0002-7081-5374
veliyeva.veliyeva2018@mail.ru
İngilis və Azərbaycan aforizmlərində konseptual metaforların variasiyası: Ənənəvi və rəqəmsal kontekstlərin müqayisəsi
Xülasə
Bu məqalə ingilis və Azərbaycan aforizmlərində konseptual metaforaların təkamülünü araşdırır, ənənəvi ifadələri onların rəqəmsal uyğunlaşmaları ilə müqayisə edir. Tədqiqat Lakoff və Johnsonun (1980) Konseptual Metafora Nəzəriyyəsinə (CMT) əsaslanaraq “Həyat bir səyahətdir” və “Zaman puldur” kimi metaforaların onlayn diskursda necə yenidən kontekstuallaşdırıldığını təhlil edir. Təhlil ingilis və Azərbaycan mənbələrindən 100 aforizmi (50 ənənəvi və 50 rəqəmsal) əhatə edir və metaforik quruluş, mədəni məzmun, dil yaradıcılığı və kommunikativ funksiya kimi aspektlərə yönəlir. Nəticələr göstərir ki, ingilis aforizmləri fərdiyyətçiliyi, səmərəliliyi və yumoru ön plana çəkdiyi halda, Azərbaycan aforizmləri kollektivlik, mənəviyyat və ictimai harmoniyanı vurğulayır. Rəqəmsal mühitlərdə hər iki dildə metaforik hibridləşmə müşahidə olunur — ənənəvi müdriklik rəqəmsal ironiya, mem mədəniyyəti və qısaltmalar vasitəsilə yenidən formalaşır. Araşdırma göstərir ki, rəqəmsal kommunikasiya yalnız metaforik təfəkkürü dəyişmir, həm də mövcud mədəni sxemləri yeni ifadə vasitələri ilə gücləndirir. Ümumilikdə, tədqiqat konseptual xəritələrin linqvistik, mədəni və texnoloji sərhədlər boyunca dinamik şəkildə necə inkişaf etdiyini aşkar etməklə mədəniyyətlərarası metafora tədqiqatlarına, tərcümə nəzəriyyəsinə və mədəniyyətlərarası ünsiyyətə töhfə verir.
Açar sözlər: aforizm, koqnitiv dilçilik, mədəni kimlik, rəqəmsal diskurs, atalar sözü, müdriklik
Baxış: 6