DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/114/171-175
Nərmin Sadıqova
Bakı Dövlət Universiteti
magistrant
https://orcid.org/0009-0003-6860-0264
sadiqovanarmin07@gmail.com
Müqavilə azadlığı və onun məhdudlaşdırılmasının əsasları
Xülasə
Müasir dövrümüzdə müqavilələr olmadan mülki, kommersiya, əmək və s. kimi münasibətlərin nizamlanması, demək olar ki, mümkün deyildir. Hüquq və öhdəliklərin əsas tənzimləyici vasitəsi olan müqavilələri formalaşdıra bilmək üçün qanun hüquq münasibətlərinin subyektlərinə (fiziki və hüquqi şəxslərə) müqavilə azadlığı kimi təməl bir hüquq verir. Lakin digər hüquq və azadlıqlarda olduğu kimi, müqavilə azadlığı da mütləq xarakter daşımır, yəni müəyyən hallarda bəzi qadağa və məhdudiyyətlərə məruz qalır. Bu qadağaların (və məhdudiyyətlər) başlıca məqsədlərini sui-istifadə hallarının qarşısının alınması, müqavilənin zəif tərəfinin qorunması, ictimai qaydanın, mülki dövriyyədə sabitliyin təmin edilməsi və s. təşkil edir. Əslində, göründüyü kimi, bu məhdudiyyətlər elə müqavilə tərəflərinin hər birinin hüquq və mənafelərinin lazımınca müdafiə edilməsinə, müqavilə azadlığının özünün qorunmasına xidmət edir. Odur ki, tərəflər müqavilə bağlayarkən qanunun bu sahədəki imperativ tələblərindən kənara çıxarlarsa, məhkəmələr onlar arasında yaranan mübahisələrə baxan zaman, adətən, müqavilələri bütövlükdə və ya qismən qanuna zidd sayaraq, etibarsız hesab edirlər (Etibarsız müqavilələr isə heç bir hüquqi nəticə yaratmır). Məqalədə müqavilə azadlığı, onun elementləri, müqavilə azadlığının (hüququnun) məhdudlaşdırılmasının əsasları və bu məsələlərin Azərbaycan qanunvericiliyində tənzimlənmə qaydaları təhlil edilmişdir.
Açar sözlər: müqavilə azadlığı, müqavilə azadlığının elementləri, məhdudiyyətlər, standart şərtlər, azadlıq və tənzimləmənin balanslaşdırılması