https://doi.org/10.36719/2789-6919/43/122-129
Tahir Məmmədov
Gəncə Dövlət Universiteti
riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru
https://orcid.org/0009-0002-9546-3683
tahir.mammadov@gdu.edu.az
Elçin Cavadov
Gəncə Dövlət Universiteti
texnika üzrə fəlsəfə doktoru
https://orcid.org/0009-0002-8868-9617
elcin.cavadov@gdu.edu.az
Təranə Verdiyeva
Gəncə Dövlət Universiteti
texnika üzrə fəlsəfə doktoru
https://orcid.org/0009-0009-8595-2644
tarana.verdiyeva@gdu.edu.az
Gülçin Qarayeva
Gəncə Dövlət Universiteti
dissertant
https://orcid.org/0009-0005-8059-7453
gulcin.qarayeva@gdu.edu.az
Pazla normal zərbə zamanı özlü elastik sapın büzüşməsi məsələsi
Xülasə
Məqalədə xətti özlü elastik sapa pazla eninə zərbə məsələsi araşdırılmışdır. Məsələ səs sürətindən böyük rejimdə tədqiq olunur, həmçinin sapın gərginlik vəziyyəti, onun qırılana qədər və qırılmadan sonrakı vəziyyəti tədqiq olunmuşdur. Özlü elastik sap zərbədən sonra zərbə nöqtəsində qırılarsa, sap vuran cismin səthi boyu bürüşür, yəni qırılma nöqtəsindən dönmə nöqtəsinə qədər olan oblastda özlü elastik sapın bürüşmə formasında olması aydınlaşdırılmışdır.
Tədqiqatlar göstərmişdir ki, özlü elastik sapın “qırışma” cəbhəsinin sürəti uyğun xətti elastik sapın “qırışma” cəbhəsinin sürətindən kiçikdir. Bu isə o deməkdir ki, xətti özlü elastik sapda “qırışma” oblastının uzunluğu uyğun xətti elastik sapdakı “qırışma” oblastının uzunluğundan böyükdür. Həmçinin müəyyən olunmuşdur ki, özlü elastik sapda kəskin kəsilmə dalğasının sürəti, xətti elastik sapdakı kəskin kəsilmə dalğasının sürətindən kiçikdir. Yəni, özlülük xüsusiyyəti dalğanın sürətini tormozlandırır. Kəskin kəsilmə dalğası cəbhəsində “qırışma” yaranan hal üçün məsələnin analitik həlli tapılır. Burada elastik dalğaların görüşməsi, elastik dalğanın vuran pazın tini ilə təsirindən, elastik dalğanın düzəlmə-qırışma sərhəddi ilə görüşməsi nəticəsində yeni oblastların yaranması məsələsi də tədqiq olunmuşdur.
Açar sözlər: paz, qırılma, çevik sap, eninə zərbə, səs sürətindən böyük rejim, özlü elastik sap