DOI: https://doi.org/10.36719/2789-6919/50/104-107
Lalə Azaylı
Mərcan Medicare Klinikası
https://orcid.org/0009-0000-9902-1984
lala.azayli@gmail.com
Pubertatin hormonal firtınaları ürək-damar problemlərinin proqnozlaşdırıcısı kimi: retrospektiv yönlü bir araşdırma
Xülasə
Pubertat dövrü orqanizmdə intensiv hormonal dəyişikliklərin baş verdiyi mühüm inkişaf mərhələsidir. Bu dövrdə endokrin sistemin aktivləşməsi nəticəsində estrogen, testosteron, kortizol və böyümə hormonlarının səviyyəsində ciddi dalğalanmalar müşahidə olunur. “Hormonal fırtına” adlandırılan bu proseslər təkcə reproduktiv sistemə deyil, həm də ürək-damar sisteminin funksional vəziyyətinə təsir göstərir. Retrospektiv yönlü bu tədqiqatda pubertat dövründəki hormonal dəyişikliklərin gənclərdə gələcək ürək-damar problemlərinin yaranmasında proqnozlaşdırıcı rolu araşdırılmışdır.
Araşdırmanın məqsədi pubertat dövründə hormon səviyyələri (xüsusilə cinsi hormonlar və stress hormonları) ilə arterial təzyiq, ürək döyüntüsü, lipid profili və bədən kütləsi indeksi arasındakı əlaqəni müəyyən etməkdir. Toplanmış məlumatların təhlili göstərmişdir ki, hormonal balanssızlıq yaşayan yeniyetmələrdə gələcəkdə hipertenziya, aritmiya və metabolik sindrom riskinin artma ehtimalı daha yüksəkdir.
Bu nəticələr pubertat dövründə aparılan erkən hormonal və kardioloji monitorinqin gələcəkdə ürək-damar xəstəliklərinin profilaktikasında mühüm rol oynaya biləcəyini göstərir. Tədqiqatın elmi-praktik əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, yeniyetmələrin sağlam inkişafı üçün endokrin və kardioloji göstəricilərin kompleks qiymətləndirilməsi səhiyyə sistemində prioritet istiqamətlərdən biri kimi qəbul edilməlidir.
Açar sözlər: pubertat, hormonal fırtına, ürək-damar sistemi, yeniyetmələr, endokrin dəyişikliklər, hipertenziya, metabolik sindrom, kardioloji risk, hormonal balans, profilaktika