DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/120/24-27
Vüsalə Qaziyeva
Bakı Slavyan Universiteti
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
https://orcid.org/0009-0002-0484-676X
vusalagaziyeva73@gmail.ru
Şəxsiyyət azadlığı problemi ədəbi-bədii fenomen kimi
Xülasə
Məqalədə XIX əsr xarici və rus ədəbiyyatında romantizm dövrünün şəxsiyyət və azad iradə mövzusu təhlil olunur. Bayron, Vinyi kimi romantiklərin, eləcə də Puşkin və Lermontovun əsərlərində qəhrəmanlar daxili ziddiyyətlər və dünya ilə qarşıdurma içində olan müstəqil, dəyərli şəxslər kimi təsvir edilir. Romantizm şəxsiyyəti öz-özlüyündə dəyərli və azad kateqoriya kimi təqdim edir, insan ruhunun dərindən kəşfi ilə realizmə yol açır. Realizmdə isə şəxsiyyət cəmiyyətlə dialektik əlaqədə, sosial mühitin təsiri ilə formalaşan bütöv kimi qəbul edilir. Məqalədə həmçinin niçşeçilik, freydizm və ekzistensializm kimi fəlsəfi cərəyanlarda şəxsiyyətin mürəkkəb, çoxşaxəli strukturu və azadlıq problemi müzakirə olunur. Azadlıq həm yaradıcı qüvvə, həm də məsuliyyət kimi təqdim edilir. Romantizm şəxsiyyətin tam suverenliyi və mənəvi-ruhi azadlığını vurğulayır, bu isə realizmdə şəxsiyyətin cəmiyyətə inteqrasiyası ilə tamamlanır. Məqalə Lermontovun yaradıcılığı kontekstində romantik azad iradə konsepsiyasına xüsusi diqqət ayırır və XIX əsr rus ədəbiyyatının formalaşmasında rolunu qeyd edir. Ümumilikdə, romantizm şəxsiyyətin azadlığı və dəyərinin bədii təsvirində mühüm mərhələ kimi təqdim olunur.
Açar sözlər: ədəbiyyat, ədəbi cərəyanlar, romantizm, azadlıq və şəxsiyyət problemi