DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/114/176-181
Nübar Piriyeva
Azərbaycan Tibb Universiteti
magistrant
https://orcid.org/0009-0007-9008-9318
p.nubar2002@gmail.com
Tahirə Əsgərova
Azərbaycan Tibb Universiteti
Biologiya elmləri doktoru
https://orcid.org/0009-0006-5528-0136
p.nubar2002@gmail.com
Tip 1 və tip 2 diabetdə qlikosilləşdirilmiş hemoglobinin müqayisəsi
Xülasə
Bu işin məqsədi Tip 1 və Tip 2 diabetli şəxslərdə qlükoza metabolizmi, insulin müqaviməti və qlikozid hemoglobin (HbA1c) səviyyələri arasındakı əlaqəni araşdırmaqdır. Tədqiqat yaşı 13-dən 78-ə qədər olan 100 iştirakçı üzərində aparılıb, müqayisəli təhlil üçün yaşa görə iki qrupa bölünüb. 13-30 yaş arası şəxslər 1-ci tip şəkərli diabet üçün, 31-78 yaşlılar isə Tip 2 diabet üçün təhlil edilib.
Göstərilmişdir ki, 1-ci tip diabetli şəxslərdə insulin çatışmazlığı qlükoza və HbA1c səviyyələrinin yüksəlməsinə səbəb olur, 2-ci tip diabetdə isə insulin müqaviməti və β-hüceyrə funksiyasının pozulması xəstəliyin irəliləməsində mühüm rol oynayır. Tədqiqat kişilərin qadınlara nisbətən daha yüksək oruc qlükoza və HbA1c səviyyələrinə sahib olduğunu müəyyən etdi ki, bu da hormonal, genetik və metabolik faktorlarla əlaqəli ola bilər. Həmçinin qeyd olunub ki, yüksək insulin müqaviməti hallarında HbA1c səviyyəsinin yüksəlməsi müşahidə olunub, uzun müddət davam edən hiperqlikemiyanın diabetin gedişatına təsirini vurğulayır.
Nəticələr göstərir ki, yaşa bağlı insulin müqaviməti və β-hüceyrə disfunksiyasına görə Tip 2 diabet, xüsusilə yaşlı insanlarda Tip 1 diabetdən daha çox rast gəlinir. Digər tərəfdən, 1-ci tip diabet, ilk növbədə, β-hüceyrələrin otoimmün məhvindən qaynaqlanır və daha çox gənc fərdlərdə rast gəlinir. Nəticələr təsdiqləyir ki, erkən diaqnoz və fərdi müalicə strategiyaları diabetin effektiv idarə olunması üçün vacibdir. Xəstəliyin gedişatının və metabolik nəzarətin qiymətləndirilməsində qlükoza, insulin və HbA1c səviyyələri kimi biokimyəvi markerlərin rolu vurğulanmışdır ki, bu da diabetə qulluq zamanı davamlı monitorinqin vacibliyini nümayiş etdirir.
Açar sözlər: Diabetes mellitus, 1-ci tip diabet, tip 2 diabet, insulin müqaviməti, qlikohemoqlobin