DOI: https://doi.org/10.36719/2707-1146/27/7-12
Gülnarə Həsən qızı Əliyeva
Azərbaycan Tibb Universiteti
tibb üzrə fəlsəfə doktoru
Fuad Faiq oğlu Həsənov
Azərbaycan Tibb Universiteti
tibb üzrə fəlsəfə doktoru
Ülviyyə İsrafil qızı Əhmədzadə
Azərbaycan Tibb Universiteti
ulv.ahmedzade@mail.ru
Nigar Nəsib qızı Qasımova
Azərbaycan Tibb Universiteti
tibb üzrə fəlsəfə doktoru
KARİYESİN ETİOLOGİYASI VƏ PATOGENEZİ
Xülasə
Diş kariyesləri insanlarda ən çox yayılmış mikroblar vasitəsilə yaranan ağız boşluğu xəstəliklərindən biridir. Hal-hazırda kariyesin qəbul edilmiş etiologiyası şifahi mikroorqanizmləri, ağız mühitini əhatə edən dörd faktorlu nəzəriyyəyə əsaslanır. Pəhriz karbohidratlarına həddindən artıq məruz qalma ağızda turşu əmələ gətirən və turşuya davamlı mikroorqanizmlərin toplanmasına səbəb olur. Diş kariyesi mina səthinə yapışan diş biofilminin disbiozu nəticəsində yaranır. Məqsəd biofilmin ümumi miqdarını və ya xüsusi patogenlərin səviyyəsini azaltmaqdır. Diş kariyesinin qarşısını almaq üçün təbii məhsullar tövsiyə oluna bilər, çünki sintetik antimikroblarla müqayisədə daha az yan təsir göstərə bilər. Burada şifahi mikrob icmasının inkişaf mexanizmləri və funksional ixtisaslaşma müzakirə olunur.
Açar sözlər: kariyes, etiologiya, patogenez, diş ərpi, bakteriya, mina
Gulnara Hasan Aliyeva
Azerbaijan Medical University
doctor of philosophy in medicine
Fuad Faig Hasanov
Azerbaijan Medical University
doctor of philosophy in medicine
Ulviyya Israfil Ahmadzade
Azerbaijan Medical University
ulv.ahmedzade@mail.ru
Nigar Nasib Gasimova
Azerbaijan Medical University
doctor of philosophy in medicine
Etiology and pathogenesis of caries
Abstract
Dental caries is one of the most common microbe-mediated oral diseases in human beings. At present, the accepted etiology of caries is based on a four-factor theory that includes oral microorganisms, oral environment, host, and time. Excessive exposure to dietary carbohydrates leads to the accumulation of acid-producing and acid-resistant microorganisms in the mouth. Dental caries is driven by dysbiosis of the dental biofilm adherent to the enamel surface. Effective preventive methods include inhibiting the cariogenic microorganisms, treatment with an anti-biofilm agent, and sugar intake control. The goal is to reduce the total amount of biofilm or the levels of specific pathogens. Natural products could be recommended for preventing dental caries, since they may possess fewer side effects in comparison with synthetic antimicrobials.
Keywords: caries, etiology, patogenesis, dental plaque, bacteria, enamel