Xatirə Xələfli
Azərbaycan Tibb Universiteti
tibb üzrə fəlsəfə doktoru
Flora Tağıyeva
Azərbaycan Tibb Universiteti
tibb üzrə fəlsəfə doktoru
flora-tagiyeva@mail.ru
Vaqif Vəkilov
Azərbaycan Tibb Universiteti
tibb elmləri doktoru
vekilov.vaqif@inbox.ru
Cavanşir Rəhimov
Azərbaycan Tibb Universiteti
tibb üzrə fəlsəfə doktoru
javanshir rahimov@mail.ru
Dəstə Qasımova
Azərbaycan Tibb Universiteti
qasimova dasta@gmail.com
EPİDEMİOLOGİYANIN İNKİŞAFININ QISA TARİXİ
Xülasə
Məqalədə infeksion və qeyri-infeksion xəstəliklərin epidemiologiyasının tarixinə dair qısa məlumatlar verilmiş və son illər bu xəstəliklərin öyrənilməsi üzrə əldə edilən uğurlar və təcrübə paylaşılmışdır. Son illər bütün xəstəliklərin populyasiya səviyyəsində öyrənilməsinin ümumi prinsipləri və metodiki əsasları işlənib hazırlanmışdır. Bu məqsədlə epidemiologiya terminindən geniş istifadə olunur. Bakterioloji kəşflərdən sonra bir əsrlik inkişaf dövründə epidemiologiya - epidemik prosesin qanunauyğunluqlarını öyrənən bir elm kimi formalaşmışdır. Epidemiologiyanın epidemiya haqqında elm kimi formalaşması qədim təbabətin yaranması dövrü ilə eyni vaxta təsadüf edir.
İlkin olaraq epidemiologiya yoluxucu xəstəlikləri öyrənən elm kimi təşəkkül tapmışdır. Lakin sonralar burada istifadə edilən metodlar qeyri-infeksion xəstəliklərin öyrənilməsində də tətbiq olunmağa başlandı. Bunun nəticəsində «yoluxucu xəstəliklərin epidemiologiyası» və «qeyri-yoluxucu xəstəliklərin epidemiologiyası» anlayışı formalaşdı ki, onların hər ikisinin məqsəd və vəzifələri eynidir.
Açar sözlər: epidemiologiya, profilaktika, qeyri-yoluxucu xəstəliklər, diaqnostika, yoluxucu xəstəliklər, epidemioloji aspektlər, epidemioloji nəzarət
Khatira Khalafli
Azerbaijan Medical University
Doctor of Philosophy in Medicine
khalafli@mail.ru
Flora Taghiyeva
Azerbaijan Medical University
Doctor of Philosophy in Medicine
flora-tagiyeva@mail.ru
Vagif Vakilov
Azerbaijan Medical University
Doctor of Medical Sciences
Javanshir Rahimov
Azerbaijan Medical University
Doctor of Philosophy in Medicine
javanshir rahimov@mail.ru
Daste Gasimova
Azerbaijan Medical University
qasimova dasta@gmail.com
A brief history of the development of epidemiology
Abstract
The article provides brief information on the history of the epidemiology of infectious and non-infectious diseases and shares the achievements and experience of studying these diseases in recent years. In recent years, the general principles and methodological bases of studying all diseases at the population level have been developed. For this purpose, the term epidemiology is widely used. After the bacteriological discoveries, epidemiology was formed as a science that studies the regularities of the epidemic process during a century of development. The formation of epidemiology as a science about epidemics coincides with the period of the emergence of ancient medicine. Initially, epidemiology was formed as a science that studies infectious diseases. But later, the methods used here began to be applied in the study of non-infectious diseases. As a result, the concepts of "epidemiology of infectious diseases" and "epidemiology of non-infectious diseases" were formed, both of which have the same goals and objectives.
Keywords: epidemiology, prevention, non-infectious diseases, diagnostics, infectious diseases, epidemiological aspects, epidemiological control