https://doi.org/10.36719/2789-6919/42/67-70
Şəbnəm Əliyeva
Naxçıvan Dövlət Universiteti
dissertant
https://orcid.org/0000-0002-9716-7629
shebnemeliyeva27@gamil.com
Azərbaycan dili təlimində oxuyub-anlamanın mahiyyəti və məzmunu
Xülasə
Məqalədə Azərbaycan dilində oxuyub-anlama bacarıqlarının ibtidai sinif şagirdlərinin nitq inkişafının formalaşmasında oynadığı mühüm rolu araşdırılır. Təhsilin ilk pilləsində bu bacarıqların əsas əhəmiyyətini dərk edərək, bu tədqiqat işində oxuyub - anlama bacarıqlarının yeni təlimə başlayanlar arasında ümumi linqvistik inkişafa necə töhfə verdiyini təhlil etmək məqsədi daşıyır. Sorğular, sinifdə aparılan müşahidələr daxil olmaqla, keyfiyyət və kəmiyyət metodologiyalarının kombinasiyası vasitəsilə tədqiqat oxunu başa düşmə bacarıqları ilə söz ehtiyatının genişlənməsi, qrammatik anlayış və şifahi rəvanlığa sonrakı təsirlər arasındakı əlaqəni qiymətləndirir.
Oxuyub - anlama qabiliyyəti yüksək olan şagirdlər həm də həmyaşıdları ilə müqayisədə nitq bacarıqlarında daha sürətli irəliləyiş nümayiş etdirdiklərini nəticələr aydın göstərir. Göstəricilər, nitq inkişafını dəstəkləmək üçün məqsədyönlü oxu proqramlarının ibtidai təhsil kurikulumuna inteqrasiyasının zəruriliyini vurğulayır. Tədqiqat Azərbaycan kontekstində linqvistik səriştəni inkişaf etdirmək üçün oxuduğunu anlama strategiyalarının təkmilləşdirilməsi ilə bağlı təhsil işçiləri və ibtidai sinif şagirdləri üçün tövsiyələri özündə əks etdirir.
Açar sözlər: oxuyub - anlama, nitq inkişafı, ibtidai təhsil, Azərbaycan dili, linqvistik inkişaf