DOI: http://www.doi.org/10.36719/2707-1146/21/11-28
Gülzar Əliheydər qızı  Mustafayeva
AMEA Zoologiya İnstitutu
biologiya elmləri doktoru, dosent
zoolog88@mail.ru
Cəbrayıl Təzəxan oğlu Ağayev
Bitki Mühafizə və Texniki Bitkilər
Elmi-Tədqiqat İnstitutu
biologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Elşən Dinməmməd oğlu Mustafayev
AMEA Radiasiya Problemləri İnstitutu
mustafazadeh2006@mail.ru

İlk dəfə olaraq Abşeronda nar mənənəsinin, onun entomafaqlarının bioekoloji xüsusiyyətləri öyrənilmişdir. Nar mənənəsi monofaqdır. Dişi fərdlər dişi mənənələr doğmaqla çoxalır. Qanadlı və qanadsız dişilər olur. İki cinsli nəsildən sonra yumutrtalar qoyulur. Yumurta mərhələsində qışlayır. Mənənələrin həddən artıq çoxalması məhsulun kəmiyyətinin xeyli aşağı düşməsinə səbəb olur.
4 növ parabizən (Coleoptera, Coccinellidae) - Coccinella septempunctata Linnaeus.  - 7 nöqtəli parabizən,  Adonia variegata (Geoze.) – dəyişkən parabizənAdalia bipunctata  (Linnaeus.) - 2 nöqtəli adalia parabizəni, Propulace 14 punctata L. - 14 nöqtəli propuleya parabizən  nar mənənəsinin say tənzimində mühüm rol oynayır. 1 növ parazit aşkanrlanmışdır (Hymenoptera, Braconidae) - Aphidius colemani Viereck.  Parazit bu mənənin entomofaqı kimi ilk dəfə qeyd olunur,  polifaqdır. 
Torqanadlılar (Neuroptera) dəstəsindən qızılgözlər (Chrysopidae) adi qızılgöz- - Chrysopa carnea Stephens və Diptera dəstəsindən Sirfid milçəklərdən (Syrphidae) Syrphus balteatus, Syrphus  ribesii də  nar mənənəsinin entomofaqlarıdır.
Acar sözlər: nar mənənəsi, parabizənlər, parazit entomofaqlar, qızılgözlər, sirfid milçəklər, mənənənin say tənzimləyiciləri 

For the first time, the bioecological features of pomegranate aphids - Aphus punicae  Pass. were studied. Overwinters eggs of pests. The females are viviparous. There is also reproduction in the field. After fertilization, the females lay eggs and they hibernate.
Coccinellids (Coleoptera, Coccinellidae) 4 species - Coccinella septempunctata Linnaeus., Adonia variegata (Geoze.), Adalia bipunctata (Linnaeus.), Propulace 14 punctata L., 1 species of entomophage Aphidius colemani Viereck. and predatory entomophages from the order Neuroptera (Chrysopidae) 1 species - Chrysopa carnea Stephens, from the order Diptera - species Syrphus balteatus, Syrphus ribesii play a role and regulate the number of these aphids.
Keywords: pomegranate aphids, coccinellids, predator  entomophages, Chrysopa carnea, syrphid flies, regulate   of  aphids