DOI: https://doi.org/10.36719/2789-6919/46/88-94
İskəndər Səmədov
Qarşi Dövlət Universiteti
doktorant
https://orcid.org/0009-0002-1553-6505
iskandarsamadov9@gmail.com
Xivə xanlığının ləğvi və Xorəzm Xalq Sovet Respublikasının yaranması: siyasi-hüquqi proseslərin təhlili
Xülasə
Bu məqalədə XX əsrin əvvəllərində Xivə xanlığında baş verən mühüm siyasi proseslər və onların nəticəsində Xorəzm Xalq Sovet Respublikasının (XXSR) yaradılması təhlil edilir. Fevral inqilabından sonra gənc xivəlilərin konstitusion islahatlar yolu ilə xanlıq sistemini dəyişdirmək cəhdləri və bu cəhdlərin uğursuzluqla nəticələnməsi araşdırılır. Məqalədə həmçinin Sovet Rusiyasının hərbi-siyasi müdaxiləsi ilə Xivə xanlığının devrilməsi və yeni sovet tipli respublikanın qurulması prosesi işıqlandırılır. XXSR-nin dövlət quruculuğu, RSFSR ilə imzalanan hərbi və iqtisadi müqavilələr, bu müqavilələrin respublikanın müstəqilliyinə təsiri kimi məsələlərə xüsusi diqqət yetirilmişdir. Tədqiqat XXSR-nin formal olaraq müstəqil dövlət kimi təqdim olunduğunu, lakin əslində Sovet nəzarəti altında fəaliyyət göstərdiyini göstərir.
Açar sözlər: Xivə xanlığı, Xorəzm Xalq Sovet Respublikası (XXSR), gənc xivəlilər, Cünəidxan, inqilabi hərəkat, siyasi islahatlar, Müvəqqəti İnqilab Komitəsi, RSFSR–XXSR ittifaqı, pambıq siyasəti, xalq nazirləri şurası, Bütunxorəzm qurultayı