İ.H.Mürvətova
Bakı Slavyan Universiteti

Cəmiyyətin həyatında elm və incəsənətin geniş vüsət alması ilə əlaqədar olaraq robotların daxili simasının təkamülü və onların funksional şəraitləri XIX-XX əsr bədii ədəbiyyatında ətraflı şəkildə tədqiq olunmağa başlayır. Mövcud mövzunun aktuallığı sosial robot texnikasının dərk edilməsi və inkişafı sahəsində bədii təcrübənin əhəmiyyətinə əsaslanır.
Məşhur çex yazıçısı K.Çapek 1920-ci ildə yazığı R.U.R. adlı elmi-fantastik pyesdə ilk dəfə olaraq robot sözündən istifadə etmişdir. Daha sonra isə həmin söz bütün dünyaya yayılmışdır. Əsər bir çox dilə tərcümə olunmuş və müxtəlif ölkələrdə müvəffəqiyyətlə səhnəyə qoyulmuşdur.
XX əsrin görkəmli nümayəndələrindən biri olan Çapek əsərlərində getdikcə ―texnikalaşan" dünyaya qarşı çıxmış, utopikləşməyə mənfi münasibət bildirmişdir. Ədəbiyyata robot adamlar anlayışını gətirən yazıçı robot adamların inqilabçı birlik olaraq təşkilatlandığını və nəticədə isə öz sonlarını hazırladıqlarını bəyan etmişdir. Əsərlərinin əsas mövzusu texnikanı qəbul etməməsi və texnikanın insanın gələcəyini yox edəcəyi fikrini müdafiə etməsi olmuşdur.