Gülbəniz NURƏLİYEVA,

 Azərbaycan Dillər Universiteti

Qeyd etmək lazımdır ki, rİtm linqvistik bir anlayış kimi seqment və surpaseqment vahidlərlə, o cümlədən şəs, heca, söz, söz birləşməsi, cümlə, misra vasitəsilə, başqa sözlə, leksik, sintaktik və prosodik vasitələrlə realizə olunur (8). Ritm əksər hallarda qeyd olunan vahidlərin kombinasiyası ilə özünü təzahür etdirir. Danışıq aktmda ritm seqment vahidlərin zəminində əsasən prosodik vasitələrlə realizə olunur. Danışıq aktı, canlı danışıq təbii olaraq nəfəs alıb-vermə prosesi ilə sıx bağlıdır. Belə ki, danışıq fəaliyyəti, eləcə də ınsanm hər bir digər fəaliyyəti fizioloji faktorlarla şərtlənir və onların arasında bəziləri ritmik səciyyəlidir. Danışıq aktında, canlı danışıqda ritmin ti-pi dillərdən asılı olur. Bu baxımdan hnqvistlər dilləri iki qrupa bölürlər: 1) he-cah ritm tipi; 2) vurğulu ritm. tipi. Hecab ritm tipində danışan şəxs (dil daşıyıcısı) hecaların vurğulu və vurğusuz olmasından asıh olmayaraq, hər bir hecanın tələffüzünə təqribən bərabər vaxt (zaman) sərf edir və bu da dinləyicidə qınq-qınq ritm təəssüratından çox bərabərsəviyyəli ahəstə ritm təssüratı yaradır. Hecalı ritm tipinə fransız, ispan, o cümlədən Azərbaycan dili aid edilir.